Vâlide Sultan

Osmanlıcada pâdişâh anneleri hakkında kullanılan bir tâbirdir. Bunun yerine “Mehd-i ulyâ” tâbiri de kullanılırdı. Rivâyete göre vâlide sultan tâbiri ilk defa III. Murad tarafından annesi için kullanılmış ve ondan sonra yaygınlaşmıştır.

Osmanlı Devleti’nde III. Murad’ın annesi Nurbânu Sultan, III. Mehmed’in annesi Safiye Sultan ve IV. Murad’ın annesi Kösem (Mâhpeyker) Sultan’ın devlet idâresine bizzat karıştıkları bilinmektedir.

Saltanat makamını işgal eden pâdişâhların ölümleri veyâ hal edilmeleri hâlinde eski pâdişâhın annesi, kadınları ve kızları Yeni Saray’dan Eski Saray’a gönderilirler ve yeni sultanın annesi hayatta ise “Vâlide Sultan” ünvanıyla Yeni Saray’a nakledilirlerdi. Nakil
merasimi “Vâlide Alayı” denilen bir alayla gerçekleştirilirdi.

Vâlide Sultanlar oğullarından büyük bir saygı görürler ve padişahlar tarafından kendilerine “Paşmaklık” adıyla haslar verilir, ayrıca darphâneden muayyen âidâtlar bağlanırdı.