Ümran Nazif Yiğiter kimdir? Hayatı ve eserleri

Ümran Nazif Yiğiter kimdir? Hayatı ve eserleri: İstanbul’da doğdu (1915). Ortaöğrenimini Pertevniyal Lisesi’nde (1927), yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladı (1936). Yargıçlık, savcılık, avukatlık yaptı. Konya’dan milletvekili seçildi (1950-54). Ölümünden önce (28 Aralık 1964) İstanbul II. Noteriydi.

Ümran Nazif’in ilk kitabı, dört öyküden oluşan Kara Kasketli Adam (1933) gerçekçi eğilimleri ağır basan bir sanatçının başlangıç evresi ürünü­dür. Bu öykülerde ülke gerçeklerini yansıtma hevesi, genç yazarı “şematizm”e götürmüş, Tahir Alangu’nun da belirttiği gibi, “çevre, konu, kişiler ve anlatış yönlerinden tam anlamıyla” Sadri Ertem çizgisine yaklaştırmış­tır. Nedir ki 1934-1937 yıllarında Varlık dergisinde yayımladığı öyküler; sanatı arkadan vurma tehlikesi taşıyan engellerden kurtulma çabasının ilk örnekleri olarak kabul edilebilir. Renkli Fener (15 Ağustos 1934), Ölülerin Sahipleri (1 Şubat 1937), Bir İdealist (1 Mayıs 1937) gibi öykülerde yaza­rın gözlem ve anlatı yeteneklerinin oluşmaya başladığına tanık oluruz. Özellikle Kırmızı Fener’de kasaba ve insanlarının, öykünün içeriğine uygun anlatım becerileriyle verildiği görülür. Kimi kişiler (ismet ve Necla) canlı­dırlar. Ümran Nazif, kendine özgü ifade biçimleri oluştururken, tümcesini etkili kılacak öğeleri yakalamayı da başarmıştır.

Gelişme, olgunluk dönemi sayacağımız 1940’tan sonraki ürünlerinde daha açıktır. Yaşamak İçin (1948) ve Gar Saati’ni (1951) oluşturan öykü­ler, daha önce rastladığımız yapısal kusurlardan arınmıştır. Yazar, kendi anlatışım yoğunlaştırırken, “Fakat bilmem kaymakam onu dinlemiyor muydu?”, “Fakat nemelazım bizim idealist doktor son bir hamle daha et­ti” (Bir İdealist) biçiminde Ahmet Mithat Efendi romanlarına özgü araya girmelerden kurtulmayı öğrenmiştir. Artık kişilik aşamasına ulaşan kişile­rin geçmiş ve yaşanan zaman bağlamları içinde konduğu söylenebilir. Ge­nellikle orta tabaka insanını “taşra” yaşamının koşullan içinde işlerken “bürokrasi çarkı”nın ve tek parti döneminin özelliklerini yansıtmaya özen gösterdiği belli olur Ümran Nazif’in. Bu onun başarısıdır.

ÖYKÜ KİTAPLARI

Kaynak: Çağdaş Türk Edebiyatı 4, Cumhuriyet Dönemi 2, Şükran KURDAKUL, 1994, Evrensel Basım Yayın.