Tezkire

edebiyat-sozlugu/kursun_kalem_3″ 127″ 159″ Zikr’den pusula veya bazı meslek sahibi kişiler için kaleme alınan biyografi. Tezkireler çeşitli sahalarda hal tercümelerini ihtiva etmektedir. Muhtevalarına göre, şairlerden bahsedenlere “Tezkire-i şuarâ”, tarikat büyüklerini konu alanlara “Tezkire-i evliya” veya ‘Tezkire-i meşâyih”, hattatlardan bahsedenlere “Tezkiretü’l-hattâtîn” vb. adlar verilmektedir.

Tezkireler, biyografilerini verdiği şahıslar ve devirleri hakkında yegâne kaynak durumundadırlar. Eğer tezkire yazarı eserine itina göstermiş ise, bu bir sanat eseri durumunda da görülebilir. Tezkire yazarı, eserinde ele aldığı şahsı genellikle bir insan olarak görür, belli başlı çizgilerle hayatını verdikten sonra eserlerini sıralar. devrinde gördüğü kabulden bahseder, bir değerlendirme yapar ve kendince en tipik eserinden bir parça seçip verir. Bazı tezkireler de ise, bilhassa devir ve sosyal hayatla ilgili, tarihlerde bulunamayacak çok dikkate değer bilgi ve anekdotların bulunduğu görülmektedir.

Türk Edebiyatı’nda tezkire yazma geleneğinin temeli Ali Şir Nevai ‘nin Mecalisü’n-Nefayis adlı eserine dayanır.Edebiyatımızdaki ilk tezkire budur.Türk Edebiyatı’nda sırasıyla XVI.yüzyılda Sehi Bey, Latifi, Âşık Çelebi, Hasan Çelebi, Ahdi ve Beyani; XVII.yüzyılda Sadıki, Riyazi, Faizi, Rıza, Yümni, Asım ve Güfti; XVIII.yüzyılda Mûcib, Safayi, Salim, Beliğ, Safvet, Ramiz; XIX.yüzyılda da Fatin gibi belli başlı tezkire yazarları mevcuttur. Bunların dışında da yazılmış çok sayıda tezkire mevcuttur.