Tarihsel Metot

Metot, herhangi bir ilmin araştırma sahasına giren konulardan çıkarılmak istenen sonuçları ve bilgileri elde etmenin vasıta ve yolları demektir. Tarih İlminin gelişmesine paralel olarak metot konusu da gelişmiş ve tarihî konuların farklı zaviyelerden daha ihatalı ele alınmasını sağlamış, çeşitli milletlerin çeşitli zamanlarda kaydettikleri sosyokültürel gelişmelerin daha net anlaşılmasında önemli rol oynamıştır. Kaynak­lar bir tarihî hadiseyi aydınlatmak için önemlidir. Bununla beraber kaynaklardaki bilgilerin kıymetini tespit ve en doğru sonuca ulaşabilme meselesi de çok mühimdir. O halde kaynaklarda yer alan herhangi bir bilgi doğru mudur? işte bunun cevabını bulabilmek için usûl ve metot konularını iyi bilmek gerekir. Bunu sağlamak için tarihte “intikat (tenkit)” konusu geliştirilmiştir.

Tenkit, bir kaynağın bir olay hakkında verdiği bilginin ve bundan çıkarılan sonucun gerçeğe uygun olup olmadığını incelemektir. İki türlü olur:

1- Dış tenkit (veya kaynakların tenkidi): Bir kaynağın bir konuya dair verdiği bilgilerin kabule şayan olup olmadığını ele al­maktadır. Dış tenkit açısından konuya baktığımız zaman “para kazanma hırsı, mezhep laassubu, kişilerin soy-sop (nesep) itibariyle kendilerini yüksek gösterme isteği, hükümdarlarla ve yüksek mevki sahiplerine yaranma arzusu” bazı kimselerin kitaplara asılsız şeyleri sokmalarına yol açmıştır. Madem ki bazı eserlerde bazı sebeplerle yanlış ve hurafelere tesadüf edilmektedir. O halde bunlar nasıl bilinir. Bunların zararlarından nasıl sakınılır?