Süleyman Hüsnü Paşa Kimdir, Hayatı, İlk Türkçülerden

Süleyman Hüsnü Paşa. Asker, yazar, dil ve tarih alanında Türkçülüğün öncülerinden (D. 1838,İstanbul – Ö. Ağustos 1892, Bağdat)

İlk Eğitiminden ve Harbiye’ye

İlk eğitimini çeşitli mekteplerde yaptıktan sonra Namık Kemal ile tanıştığı Darü’l Maarif’te eğitimine devam etmştir. Beyazıt Camii’nde dersler veren Mudurnulu İsmail Efendi’den Arapça ve Farsçayı öğrendi. 1859’da Harbiye Mektebi’ni bitirdi. Tabur kâtipliği göreviyle Karadağ harekâtına katıldı. 1863’te İstanbul’a dönerek yüzbaşılığa, bir süre sonra binbaşılığa yükseldi.1867’de Girit’teki ayaklanmanın bastırılmasında etkin görev yaptı. Daha sonra Harbiye Mektebi matematik, edebiyat ve tarih öğretmenliğine atandı. Miralay (albay) olduktan sonra, okulun ders nazırlığına, 1874’te mirlivalığa (tümgeneral) yükselerek Mekâtib-i Askeriye nazırlığına getirildi.

İlk Modern Darbe

Mirlivalığı sırasında Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve yerine V. Murad’ın çıkarılması sırasındaki olaylara askeri okul öğrencileri de katılmıştır. Meşrutiyet inkılâbına samimiyetle inanan Süleyman Paşa, Rüşdü Paşa, Hüseyin Avni Paşa, Mithat Paşa ile Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi’nin hırslarına alet oldu. Yakın tarihteki ilk modern ordunun sivil idareye müdahalesi olması açısından önemli olan olayda, Abdülaziz’in tahttan indirilerek V. Murad’ın tahta çıkarılmasında etkin rol oynadı. Daha sonra tahta çıkan II. Abdülhamid, bu olayı unutmamış, Süleyman Paşa’dan sürekli kuşku duydu. Bu sebeple onu Bosna-Hersek kumandanlığına atayarak, İstanbul’dan uzaklaştırdı.

1877’de Osmanlı-Rus Savaşı başlayınca Karadağ cephesi serdarlığına getirildi; ve Sırbistan ve Karadağ’da
yararlıklar gösterdi. Ferikliğe (korgeneral) yükselerek kendisine  “Şıpka Kahramanı” unvanını kazandıran Şıpka boğazındaki çarpışmalarda Ruslar’a önemli kayıplar verdirdi. Ancak gösterdiği kahramanlık Türk ordusunun yenilmesini önleyemedi. Ardından Tuna orduları serdarlığına atandı. Osmanlılar’ın savaştaki yenilgisinden sorumlu tutularak idama mahkûm edildi. Cezası II. Abdülhamid tarafından sürgüne çevrildi. On dört yıl Bağdat’ta sürgün yaşadı ve orada 8 Ağustos 1892’de öldü.

Çalışmaları ve Fikirleri

Askeri rüşdiyelerin kurulmasında ve askeri okulların ders programlarının yeniden düzenlenmesinde önemli rol oynadı. Tarih derslerinde ilk kez İslam ve Osmanlı tarihi yerine eski Türk tarihine ağırlık verdirdi. Sarf-ı Türkî adlı yapıtıyla Türkler’in konuştuğu dile Osmanlıca değil,Türkçe denmesi gerektiğini savundu.
Süleyman Paşa, Mutlakiyet idaresinin Meşrutiyet dönüştürlmesi için tasarlanan, aralarında ilk üyeleri Nuri, Reşad, Necib Paşa torunu Mehmed ve Subhi Paşazade Ayetullah beyler ve Ebuzziya Tevfik ve Namık Kemal’inde olduğu “Yeni Osmanlılar Cemiyeti”ninde üyesiydi.

Eserleri

• MebAmü’l-İnsâ, 2 cilt, 1871-1872, • Sarf-ı Türkî, 1874, • Ilm-i Sarf-ı Türkî, 1876,  • Târih-i Alem,
1876, • Hiss-i înktiâb, 1910, • Umdetü’l-Hakâyık,6 cilt, 1928.