Sömürgecilik-3

Fransa’nın Sömürge Faaliyetleri:
Afrika’da en erken sömürgecilik faaliyetine başlayan ülke Fransa’dır. 1830’da Cezayir’i işgal eden Fransa, 1845’lerden itibaren Senegal, Gine ve Batı Afrika kıyıların­dan içerilere doğru ilerlemeye başladı ve ilerlemesini batı-doğu istikametinde Bü­yük Sahra’nın kuzey ve güneyinde sürdür­dü. 1881’de Tunus’u işgal ettikten sonra bu­günkü Mali, Cad, Nijer ve Orta Afrika Cumhuriyeti topraklarını ele geçirip Batı Sudan’ı tamamen denetimine alan Fransa,daha sonra Gabon ve Kongo bölgelerinde keşifler yapan italyan asıllı Savorgnan de Brazza’nın çeşitli kabile şefleriyle yaptığı anlaşmalara, bu seyahate malî destek sağla­mış olduğu gerekçesiyle sahip çıktı ve Ga­bon’dan doğuya doğru ilerlemeye başladı. Jean-Baptiste Marchand yönetimindeki Fransız ordusu Batı Sudan’da Faşoda’ya ulaştığında burada bulunan İngilizlerle ça­tışma durumuna geldi; ancak anlaşmazlık Madagaskar’ın Fransa’ya bırakılması, Fransa’nın da Batı Sudan’dan vazgeçmesi suretiyle halledildi (1898). Kongo nehrinin ağzı konusunda Fransa ile Belçika arasında baş gösteren anlaşmazlık, Berlin Konferansı’nda nehrin sağ larafı Fransa’ya bırakılarak halledilirken, Dahomey (bugünkü Benin) ve Fildişi Sahili de Fransa’nın sömür­geleri arasına katıldı. I. Dünya Savaşı önce­sinde Fas’ı işgal eden (1912) ve savaş sonra­sında da Almanya’nın sömürgelerinden Ka­merun’u ele geçiren Fransa, böylece kıtanın üçte birini teşkil eden Kuzey ve Batı Afrika topraklarının hemen hemen tamamını de­netimi altına almış oldu. Güney bölgelerin­de sömürgesi bulunmayan Fransa, Doğu Afrika’da da Süveyş Kanalı’nın açılmasın­dan (1869) sonra stratejik önemi artan Afri­ka boynuzundaki îlalya ve İngiltere ile bö­lüştüğü Somali kıyılarından, bugünkü Ci­buti topraklarına (Fransız Somalisi) sahip­ti.

tarih/fransa-somurgeciligi” 199″ 253″

Afrika’da doğrudan yönetim ve asimilasyona dayalı bir idare kuran Fransa, sömürgelerini iki ayn federasyon halinde teşkilâtlandırdı. Senegal, Moritanya, Yukarı Senegal-Nijer, Yukarı Volla (Burkina Faso), Fildişi Sahili, Nijer, Gine ile Dahomey’i bünyesinde toplayan ve başşehri Dakar olan Fransız Batı Afrikası 1896’da kuruldu.

Fransız Ekvatoral Afrikası da 1910’da; Gabon, Fransız Kongosu (Brazzaville), Ubangi-Şari (Orta Afrika Cumhuriyeti) ve Çad sömürgelerini bir araya topladı. Fransa; sö­mürgelerini Paris’ten yönetmeye çalıştığın­dan, idarî teşkilâtta mahallî kadrolara yer vermedi. Buralardaki insanları Fransız va­tandaşlığına almakla beraber onların me­denî ve siyasî haklarını kullanmalarına or­tam hazırlamadı. Sadece anavatana aktarı­lacak ekonomik çıkarlarla ilgilenen Fransa, siyaset ve eğitim alanında uyguladığı asi­milasyon ilkesi sebebiyle millî değerleri unutturup, yerine kendi kültür ve değer hü­kümlerini yerleştirmeye çalıştı. Fakat buna rağmen, 1939’da Fransız Batı Afrikası’ndaki on beş milyon nüfus içerisinde, sadece 2136 kişi Fransız vatandaşlığını kabul et­miş bulunuyordu. Fransa, sömürgelere Fransızlar’ın yerleştirilmesinde ve bunların yönetimde görev almalarında hassas davra­nırken yerli aydınların, kabile şeflerinin ve diğer ileri gelenlerin toplum üzerindeki etkilerini de silmeye çalıştı.

Sömürgecilik-1   Nedir? Tanımı, Tarihi, Sebepleri
Sömürgecilik-2   Afrika’da Sömürgecilik
Sömürgecilik-3   Fransa’nın Afrika’da Sömürgecilik Faaliyetleri
Sömürgecilik-4   İngiltere’nin Afrika’da Sömürge Faaliyetleri
Sömürgecilik-5   Almanya’nın Afrika’da Sömürge Faaliyetleri
Sömürgecilik-6   Afrika’da Diğer Avrupa Ülkelerinin Sömürge Faaliyetleri
Sömürgecilik-7   Afrika’da Sömürge Yönetimleri
Sömürgecilik-8   Afrika Ülkeleri Bağımsızlıkları
Sömürgecilik-9   Asya’da Sömürgecilik Faaliyetleri
Sömürgecilik-10 Asya Ülkeleri Bağımsızlıklıkları
Sömürgecilik-11 Amerika Kıtasında Sömürgecilik

Davut Dursun – SBA