Şemsuddin Ahmed Hayali kimdir? Hayatı ve eserleri

Şemsuddin Ahmed Hayali kimdir? Hayatı ve eserleri: (ö. 875/1470) İznik’li olup Kâdı Musa’nın oğludur. İlk tahsilini babasının yanında yapmış, daha sonra Alauddin Ali et-Tusî ve o sırada Bursa Sultaniye Medresesi müderrisi bulunan Hızır Bey’e öğrenci olmuştur. Hızır Bey’den icazet aldıktan sonra kendisine muid olmuş, ayrıca bazı medreselerde ders okutmuştur. Bir süre sonra Fatih tarafından, Hatibzâde’nin vefatıyla boşalan İznik Orhan Gazi Medresesi Müderrisliğine atanmıştır. Hayalî, kısa zamanda ilimdeki üstünlüğünü kabul ettirmiş, ancak henüz otuz üç yaşında iken vefat etmiştir. Vefatı üzerine Muslihuddin Mustafa Hocazâde’nin: “Şimdi rahat uyurum” demesi, Hayalî’nin ona olan üstünlüğünü itiraf ettiğini göstermektedir.

ESERLERİ

Fıkıh usulü, tefsir ve kelama dair yazdığı eserlerin yanısıra Arap diliyle ilgili eserleri şunlardır:

1. Şerhu’l-Kasîdeti’n-Nuniyye

Hızır Bey’in Kasîde-i Nuniyye’sine yazılan şerhlerin en ünlüsüdür. Bu şerhin pek çok kütüphanede nüshaları bulunmakta olup örnek olarak Süleymaniye Ktp. Mihrişah Sultan Böl. Nr. 297 ve Köprülü Ktp., II, 1587/5’de kayıtlı nüshaları zikredebiliriz. Ayrıca bu şerhe Muhammed Emin b. Şeyh Muhammed el-Üsküdarî (ö.1151/1738) tarafından bir haşiye yazılmıştır.

2. Ta’likât ‘ale’l-Mutavvel

Teftazânî’nin Telhîs’e yazmış olduğu Muevvel adlı ünlü şerhe düşülen taliklerden ibaret olan bu eserin bir nüshası Atıf Ef. Ktp. Nr. 2313’de kayıtlıdır.

3. Değişik Arapça Şiirler

Arapça şiirlerinin Türkçe ve Farsça şiirlerinden üstün olduğu ifade edilmiştir.

4. Kasîde-i Nuniyye Şerhi içerisinde Fatih’e hitaben kaleme aldığı medhiye mahiyetindeki manzume

Kaynak: Mehmet yalar, XV. Yüzyıl bursa alimleri ve arap diline katkıları, uludağ üniversitesi ilahiyat fakültesi cilt: 11, sayı:2, 2002 ss. 97-116