Semâzen

Semâ yapan dervişe semâzen denir. Semâ, semâ tahtası üzerinde ve ortası çivili bir tahtaya basılarak, semâzenbaşı veya onun uygun gördüğü bir semâzen nezdinde öğrenilirdi. Semâzen olmak isteyen bir derviş, önce sağ avucuna bir miktar tuz alarak hürmeten sözkonusu tahtanın yanına gelir, baş keserek derin bir niyâz gösterdikten ve sol dizini de bükerek ortaya çöküp çiviyi öptükten sonra avucundaki tuzu çivinin etrafına döker. Daha sonra ayağa kalkıp tekrar baş keser ve tahtanın üzerine çıkarak çiviyi sol ayağının baş parmağı ile ikinci parmağı arasına takıp, sağ kolu üstte oimak üzere, kollarını göğsü üzerine çaprazvarî bağlayarak avuçlarıyla omuz başlarını tutar, sağ ayağını geriye doğru iterek sol ayağı üstünde dönmeğe başlardı. Acemi dervişe ük gün üç ,ikinci gün beş dönüş yaptırılır, günler ilerledikçe “çarh” adı verilen bu dönüşlerin de sayısı arttırılırdı. Bir müddet sonra çarh, çivisiz tahta üzerinde arttırılmaya başlanır, sırayla kol açma, direk tutma, çarh atarak yürüme, aynı doğrultuda ilerleme usulleri öğretilirdi. Derviş tam bir başarı gösterdikten sonra, meşkler artık tahta yerine semâhânede yapılmaya başlanırdı. Burada süratli dönüş sırasında eteklerin açılması da öğretildikten sonri semâzenbaşı tarafından daha sıkı bir imtihandan geçirilerek şeyh efendiye takdim edilir ve münasib bir öğle namazından önce mukabele yapılarak derviş diğer semâzenler arasına karıştırılırdı.

Âyin-i şerif sırasında semâhânede dolaşıp semâ edenlerin birbirlerine çarpmamalarını ve âyinin bir ahenk içinde yapılmasını sağlayan kişiye de semâzenbaşı denirdi.