Selenyum Nedir, Selenyum Elementi Simgesi Özellikleri
Periyodik tablonun VI A grubunda bulunan kimyâsal bir element. Se sembolüyle gösterilir. 1817 yılında Berzelius tarafından kurşun odalar çamurundan elde edilmiştir.
Bulunuşu
Tabiatta serbest halde çok azdır. Genellikle kurşun, demir, bakır ve gümüş cevherlerinde sülfürlerle birlikte selenürler hâlinde bulunur. Kurşun odalar metoduyla sülfürik asit üretimi yapılırken kurşun odalar çamurunda bir yan ürün olarak açığa çıkar. Sülfit asidiyle elementel hâle indirgenen selenyum, nitrat asidiyle yükseltgenir. Buradan indirgenme yapılarak elementel selenyum elde edilir.
- grubu: 6a (ametal)
- atom numarası: 34
- bağıl atom kütlesi: 78,96
- oda sıcaklığında: katı
- erime noktası: 221 °C
- kaynama noktası: 684.9 °C
- yoğunluğu: 5,72 g/ml
- keşfi: 1250 – Alberts Magna
- atom çapı: 1,33 å
- elektronegatifliği: 2,18
- elektron dizilimi: 1s22s2p63s2p6d104s2p3
- yükseltgenme basamağı (sayısı): ±4, 6
Bakır selenyum mineralinin sodyum karbonat varlığında oksidasyonu sonucunda Na2SeO3 bileşiği elde edilir.
- Cu2Se + Na2CO3 + 2 O2 → 2 CuO + Na2SeO3 + CO2
Bu elde edilen bileşiğin sülfürik asit ile asitlendirilmesi sonucunda H2SeO3 oluşur. H2SeO3’in SO2 ile reaksiyonu sonucunda Se elde edilir.
- H2SeO3 + 2 SO2 + H2O → Se + 2 H2SO4
Ayrıca suda çözünen selen bileşiklerinin indirgenmesi ile elde edilir. vücudumuzun gerek duyduğu mineralerdendir. Deniz ürünleri, yumurta, karaciğerin yapısında bulunur. Uçak malzemesi, cam, plastik ve ilaç üretimi gibi pek çok alanda kullanılan selenyum, patlayıcı madde malzemesine dönüşebiliyor.
İnsan Vücudundaki İşlevleri
Selenyum: Selenyum eksikliği toprağın selenyum açısından zenginliği ile doğrudan bağlantılıdır. Selenyum açısından fakir topraklarda yaşayan ailelerin çocuklarının diğer çocuklara oranla daha yavaş büyümekte oldukları gözlemlenmiştir. Toprakları bu mineral açısından fakir yörelerde selenyumdan zengin yörelere oranla bazı kanser çeşitlerinin sık görülmesi söz konusudur. Eksikliğinde kas yapısında şiddetli bir zayıflık belirir kalp ve damarlardaki esneme kabiliyeti azalır. Çocuklarda selenyum eksikliği fetal kardiyomyopatiye neden olmaktadır.