Şahidi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

ŞAHİDÎ (1470-1550)

Osmanlı tasavvuf şairi. Manzum Farsça-Türkçe sözlüğüyle tanınmıştır.

Muğla’da doğdu, aynı kentte öldü. Asıl adı İbrahim’di. Muğla Seyyid Kemal Tekkesi şeyhi Hüdayî Salih Efendi’nin oğluydu. Babasından Farsça öğrendi. Bir süre İstanbul’da Fatih Medresesi’ne devam etti. Öğrenimini bitirmeden Muğla’ya döndü. Vefai şeyhlerinden Bedreddin’e bağlandı. Onunla birlikte Lazkiye’ye gitti. Oradaki mevlevihanenin şeyhi Fanî Dede’ye bağlandı. Sonra da Mevlânâ soyundan Paşa Çelebi’ye mürid oldu. Hakkında birçok söylentiler duyduğu Divane Mehmed Çelebi ile Kütahya’da buluşup tanıştıktan sonra coşkun bir Mevlevi dervişi oldu. Divane Mehmed Çelebi’nin Karahisar’da (Afyon) ölümünden sonra Muğla’ya döndü. Seyyid Kemal Tekkesi’ni mevlevihane yapıp ölünceye değin şeyhliğinde bulundu. Sakıb Dede Sefine-i Mevleviyan adlı yapıtında Şahidî’nin Karahisar’da öldüğünü, Muğla’da ölenin onun oğlu Şuhudî olduğunu yazar.

Şahidî’nin Farsça ve Türkçe ayrı ayrı iki Divan’ı-nın yanında, Farsça’yı kolay öğretmek için, Lugat-ı Şahidi diye de bilinen Tubfe-i Şahidi adlı Farsça-Türkçe manzum sözlüğü vardır. Bu yapıta birçok şerhler, nazireler yazılmıştır. Şahidî, Gülşen-i Tevhid’ inde, Mevlânâ’nın Mesnevi’sinden seçtiği beyitlerin herbirini Farsça beş beyitle şerh etmiştir. Ayrıca tasavvuf içerikli Türkçe Gülşen-i Vahdet ve kendi yaşamından, Divane Mehmed Çelebi’nin özelliklerinden söz ettiği, Mevlevilik üzerine başka kaynaklarda bulunmayan ilginç bilgilere yer verdiği Farsça Gülşen-i Esrar mesnevileri ünlüdür. Elde bulunan Türkçe şiirleri Farsça’larına oranla daha başarılıdır.

• YAPITLAR (başlıca): Lugat-ı Şahidî, (ö.s.), 1848; Gülşen-i Tevhid, (ö.s.), 1881; Türkçe Divan, (Konya Mevlânâ Müzesi, No. D 4 No.37); Farsça Divan, (Süley-maniye Kütüphanesi, İzmir Bölümü No. 549); Gülşen-i Vahdet, (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Yeni 103); Gülşen-i Esrar, (Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi İlavesi No.74).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi