Popülizm Nedir, Tanımı, Siyasi ve Tarımcı Popülizm

Bir öğreti veya daha doğrusu bir hareket olarak popülizm pek çok yerde, bazan birbiriyle çelişen biçimlerde karşımıza çıkabilmektedir. Dolayısıyla, popülizm sosyal bilimler literatürünün kesinliği en az olan terimlerinden birisidir. Terimin anlam çer­çevesini sınırlamaya hizmet edecek her­hangi bir uluslararası popülist hareket mev­cut olmadığı için, onu kullananlar geniş sa­yılabilecek çeşitlilikte hareket veya feno­menlere “popülist” etiketini verebilmişler­dir. Bu noktada, mevcut literatürde açık olarak gördüğümüz, bütün bu popülizm çe­şitlemesini tek bir tanımla ifade etmenin pek mümkün olmayışıdır. Isaiah Berlin bu olguyu “Sinderalla karmaşası” olarak nite­lendirir:

“Bununla şunu kastediyorum: Bir yerlerde kendisine uyacak bir ayağın bulunduğu bir ayakkabı mevcuttur. Aşağı yukarı uyan çok çeşitli ayak sözkonusudur, fakat aşağı-yukarı uyan bu ayaklarla tuzağa düşmeme­miz gerekir. Prens durmaksızın, elinde ayakkabıyla dolaşmaktadır, ve bir yerlerde, emin olabiliriz ki, katıksız popülizm dene­bilecek bir ‘ayak’ onu bekler durumdadır, îşte bu, popülizmin çekirdeği, özüdür.”

Bu öz arayışı bizi “halk” kavramına götürecektir. Bu, siyasi yörüngenin sağında, solunda veya ortasında görülebilen pek çok popülistin dilinde ortak bir kelimedir. Bu noktada, “halk” kelimesinin, geniş bir ba­kışla, üç anlamda kullanıldığına dikkat çe­kilebilir:

(a) “Polonya halkı” örneğinde olduğu gibi, siyasi topluluğun bütünü, yani “millet” anlamında;

(b) daha sınırlı olarak, bir tür seçkinler grubu yahut yüksek tabaka karşısında “topluluğun fazla imtiyazı bulunmayan üyeleri”ne işaret edecek anlamda;

(c) en geniş ve genel olarak, fertler toplamını ifade eden “insan kalabalığı” anlamında.

Buradan hareketle, en gevşek tanımıyla, popülist teriminin ‘halk’ı doğrudan işin içine katan herhangi bir hareketi tanımlamak için kullanıldığını belirtmek yerinde olur. Bu halk, daha ziyade yukarıdaki ikinci an­lamda; basit, sıradan, fazla eğilimli olma­yan halk; sade vatandaş veya kütledir; şu ta­bakaları daha ziyade kavrayacak çerçeveye sahiptir: İşçiler, köylü/çiftçiler, küçük mü­teşebbisler, tüccarlar; yanı, küçük, ürkek, yabancıya kapalı herhangi birileri.

Bu noktada bir sınıflama yoluna gitmek gerekirse; genel olarak sosyal bilimciler popülizme iki geniş ve farklı cepheden bakmışlardır: