Necmettin Sadak Kimdir, Hayatı, Siyasi Kişiliği

Necmettin Sadık Sadak. Gazeteci, yazar, siyaset ve devlet adamı (Isparta 1890 – New York 21 Eylül 1953).

Yaşamı

Sadık Şihabeddin beyin oğludur. İlk öğrenimini Edirne’de orta öğrenimini İzmir ve Konya İdadilerinde yapmış ve babasının mahkeme başkanı olarak İstanbul’a tayini üzerine Mektebi Sultani (Galatasaray Lisesi) ye girmiş, 1910 da bu mektebi bitirdi.  Fransa’da Lyon Üniversitesi’nin Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi (1914). Türkiye’ye döndükten sonra bir süre Milli Eğitim Bakanlığı’nda çevirmenlik yaptı. Dârülfünun’da Ziya Gökalp’in yeni bir anlayışla kurduğu İçtimaiyat (sosyoloji) bölümüne doçent olarak girdi (1916). Daha sonra Ziya Gökalp’tan boşalan yere profesör olarak atandı. Türkiye’de yeni bir bilim dalı olarak yükseköğretim kurumlarında okutulan sosyolojinin ortaöğretim kurumlarında da benimsetilmesi amacıyle bir sosyoloji kitabı yazdı. Bilimsel çalışmalarını bütün eğitim alanını kapsayacak biçimde geliştirerek pedagoji bilimi üstüne de incelemeler yaptı.

Gazeteciliği

Fakat bir bilim adamı olarak üniversitenin duvarları arasında kapalı kalmağa razı değildi; I. Dünya Savaşı’nın getirdiği yıkım günlerinde halkın yanında olmak, kamuoyuna iç ve dış olayları gerçek görünümleri içinde verebilmek ve halkı basın aracılığıyle eğitmek istiyordu. Bu amaçla dört arkadaşıyle birlikte Akşam gazetesini kurdu (1918). Gazetede
yüklendiği başyazarlık görevinin sorumluluğunu iyi bilen Necmettin Bey, gazetesine o dönem için türk ulusunun milli çıkarlarına uygun, emperyalist baskılara karşı mücadeleci. Kurtuluş Savaşı’nın İstanbul daki büyük destekleyicisi ve kamuoyunun uyarıcısı olarak bir görev yüklemiş ve Cumhuriyet sonrasında da gazetenin bu sağlam temelleri üzerinde devrimci bir gazete olmasını sağlamıştı.

Siyasi Kişiliği

Yazılarıyle etkili bir gazeteci olan Necmettin Bey, 1928’de Sivas milletvekili olarak TBMM’de yer aldı, ama başyazarlığı da bırakmadı. 1932’de Cenevre’de toplanan Silâhsızlanma Konferansı’na ve 1936’da Montrö Boğazlar Konferansı’na Türkiye delegesi olarak katılan Necmettin Sadak, Dışişleri bakanlığına getirildi (Eylül 1947). Aynı yıl, Avrupa İktisadî İşbirliği Teşkilâıtı’nın toplantılarına katılan Necmettin Sadak, burada Atlantik Paktı’nın sınırlı bir coğrafî bölgeyi kapsadığını, oysa Avrupa barışının bölünemeyeceğini hatırlatarak Türkiye ile Akdeniz ülkeleri arasında bir antlaşma yapılması için ısrar etmişti. Sadak Birleşmiş Milletler genel kurul toplantısında ve 1949’da Strasburg’da toplanan Avrupa Konseyi’ne davetli olarak katıldığı zaman da bu konu üzerinde etraflıca durdu. 24 Mart 1950’de İtalya ile dostluk ve hakemlik antlaşması imzalayan ve aynı yıl Türkiye’nin NATO’ya girmesi için ilk girişimleri yapan da Necmettin Sadak’tı. Türkiye’nin barışçı bir dış politika uygulamasını gerçekleştiren Necmettin Sadak, Demokrat Parti’nin iktidara geçmesi üzerine de 22 Mayıs 1950’de Dışişleri Bakanlığından ayrılmış ve siyasi hayattan çekilmiştir.

21 Eylül 1953’de New York’ta vefat etmiştir.