Nasihatname Nedir, Ne Demektir, Anlamı, Özellikleri Ünlü Nasihatnameler

Nasihatname

İslâmî ve tasavvufî görüşe dayanan pratik ahlâk kaidelerini, beşerî faziletleri, muaşeret usullerini olduğu gibi, en sade yaşayış tarzını da anlatan pendnâme ve daha başka adlar altında da kaleme aiınan öğüt verme gayesi güden eserlerin genel adı.

İslâmî temele dayanan ahlâk kaidelerini kısa, öz ve anlaşılır bir şekilde, yetişen yeni nesillere telkin etmek, halka doğru yolu göstermek maksadıyla yazılmış didaktik eserlerdir. Uzun ve zengin bir hayat tecrübesinin, derin ve ihatalı bir bilginin rehberliğinde, pratik hayatta mutlu olma yollarını gösterirler. Devlet erkanına, nasıl çalışmaları, halka, maiyyetlerine ve devlet malına karşı tavırlarının nasıl olması gerektiğini anlatan nasîhatnâmeier de vardır. Manzum ve mensur şekilde olabilirler. Ancak tesir gücü ve akılda kolay kalmaları bakımından bu tür eser verenler çoğunlukla nazım şeklini tercih etmişlerdir. Anlatılan konuyu kuvvetlendirmek için ifade arasına atasözleri, deyimler, din ve tarikat ulularının sözlerinden seçilmiş parçalar yerleştirilir. Kur’ân-ı Kerim’den âyetler ve hadîslerden yapılan seçmeler zaman zaman belirtilmek istenen düşünceye delil olarak gösterilir.

İslâmî edebiyatın en ünlü nasihatnâmesi Feridüddin Attar’ın Pendnâme’sidir. Türk Edebiyatında da Bâlî’nin Bahr i nasâyih ‘i, Sinan Paşa’nın Nasîhatnâme‘si, Zaifî Pır Mehmed’in “Bustan-ı nasâyih‘i Güvahi’nin ve Şemseddin Sivasi’nin Pendnâme adlı eserleri, Nâbî’nin Hayriyye‘si, Sünbülzâde Vehbî’nin Lutfiyye‘si, Zarifi Ömer Baba’nın ve Azmî’nin Pendnâme‘leri, Ahmed Hamdi Şirvani’nin Nasâyih-i şübbân ‘ı bu konuda yazılmış eserlerden bazılarıdır. Bunlar arasında en tanınmış ve yaygın olanları Nâbî ve Sünbülzâde Vehbî’nin eserleridir.

Defterdar San Mehmed Paşa’nın Nesayihü’l-vüzerâ v’el-ümerâ veya Kitâb-i güldeste‘si ise devlet adamlarına nasihat veren eserler arasında önemlidir (Hüseyin Ragıb Uğural neşri, Ankara 1969).