Munis Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Şîr Muhammed Mîrâb Munis b. Avaz b. İşim Bey Hîvekî (1778-1829) Ozbeldstanli tarihçi ve şair.

1 Rebîülewel1l92’de (30 Mart 1778) Hî­ve Hanlığı’nın merkezi Hîve’de doğdu. Asıl adı Şîr Muhammed olup şiirlerinde kullan­dığı Munis mahlasıyla meşhur olmuştur. Mîrâblık (sulama nazırlığı) görevini yürüten Özbek Yüz kabilesine mensup aristokrat bir ailenin çocuğudur. Babası Avazbiy Mî­râb, Avaz İnak Han zamanında (1790-1804) mîrâblık yapmıştır. Dedesi İşim Bey, Şîr Gazi Han’ın önemli emîrlerindendi. Büyük dedesi Hüseyinkulı ise Türkistan Türkleri’nde en yüksek rütbe olan atabeglik va­zifesinde bulunmuştu.

Munis, ilk öğrenimini babasının köyü Kiyat’ta tamamladıktan sonra Hîve medre­selerinde dinî ilimler okudu. Babasının ve­fat ettiği yıl (1800) Avaz İnak Han’ın sara­yında ferman kâtibi olarak göreve başla­dı. Avaz Han’ın ardından Hîve hanı olan İl­tüzer Han tarafından 1805’te Kungrat ha­nedanının tarihini yazmakla görevlendiril­di. Bir yıl sonra Buhara ordusuyla yapılan savaşta ölen büyük kardeşinin yerine mî­râblık vazifesine getirildi. İltüzer Han’ın ölümü üzerine Hârizm’de çıkan karışıklık­lar sırasında görevinden ayrılmak zorun­da kaldı. 1806’da Muhammed Rahim Han yönetime hâkim olunca onun nedim ve musâhibleri arasına girdi, yeniden mîrâblık vazifesine getirildi ve hanın emriyle Firdevsü’l-ikbâl adlı eserini yazmaya de­vam etti. Rahim Han tarafından Mîrhând’ın Ravzatü’ş-şafâ isimli tarih kitabını Türk­çe’ye çevirmekle görevlendirilince (1819) çalışmasına ikinci defa ara verdi. Rahim Han’ın 1825’te ölümünün ardından Allah-kulı Han’ın emriyle Firdevsü’l-ikbâl’i ye­niden yazmaya başladı, bir yandan da ter­cüme işini devam ettirdi. Eserini Safer 1227 (Mart 1812) tarihine kadar getiren Munis, Allahkulı Han’ın Horasan seferi dö­nüşünde kolera salgını sırasında öldü.[Zil­hicce I 244/Haziran 1829]