Mudanya Ateşkes Antlaşması Maddeleri, Önemi, Sonuçları

Türk Kurtuluş Savaşı’nın başarıyle sonuçlanıp İzmir geri alındıktan kısa bir süre sonra. 23 Eylül 1922 tarihli notalarıyle batı devletleri Türkiye’ye savaşın durdurulması ve barış düzenine geçilmesine ilişkin önerilerde ve çağrıda bulunuyorlardı. Ateşkes’in sağlanması için de Mudanya veya İzmit’te bir konferansın toplanması isteniyordu.

Mustafa Kemal, 29 Eylül 1922 tarihli karşı notasıyle Mudanya Konferansı’na katılmayı kabul ettiğini bildirdi ve Batı Cephesi orduları komutanı İsmet (İnönü) Paşa, Başkomutanlık adına olağanüstü yetkiyle delege atandı.

Mudanya Konferansı 3 Ekim 1922’de açıldı. Konferansın üç amacı vardı:
1. Ordular arasındaki ateşkesi sağlamak

2. Doğu Trakya’yı boşaltacak olan yunan kuvvetlerinin, gerisine çekilecekleri çizgiyi saptamak
3. Yunan askerlerinin boşaltacağı yerlere TBMM memur ve jandarmasının yerleştirilmesi usullerini belirlemek.

Konferansın kısa bir sürede işini tamamlaması bekleniyordu. Ancak, İsmet Paşa’nın, Trakya’nın Müttefikler tarafından en geç bir ay içinde boşaltılması ve TBMM, memurlarına teslim edilmesi konusundaki kesin ısrarı ve buna karşı, müttefik temsilcilerinin siyasi nitelikte meseleleri görüşmeğe yetkileri bulunmadığını öne sürmeleri, konferansın kesilmesine sebep oldu.

9 Ekim’de müttefik generalleriyle Mudanya’da yeniden toplanıldı ve 11 Ekim 1922 günü Ateşkes Antlaşması Bu anlaşmanın başlıca hükümleri şunlardır:

1. Antlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak (antlaşma imzasından üç gün sonra saat beşte yürürlüğe girecekti) Türk ve Yunan kuvvetleri arasında silâhlı çatışma durdurulacaktır

2. Aynı tarihten itibaren, Yunan orduları Meriç’in Ege denizine döküldüğü yerden Trakya’da Bulgaristan ile sınırın geçtiği noktaya kadar olan hattın sol kıyısına çekilecek, bir ay sonra bu bölge Türk memurlara teslim edilecektir.

3. Antlaşmanın yürürlüğe girişinden başlayarak Doğu Trakya’nın Yunan askeri tarafından boşaltılmasına başlanacak ve bu iş on beş günde tamamlanacaktır

4. Yunan memurları her idari bölgeden çekildikçe mülki idare, müttefikler memu runa teslim olunacak ve bunlar da mümkün oldukça aynı gün bunu türk memurlarına terk edeceklerdir. Trakya bölgesinin bütünü için bu teslim muamelesi Yunan askerlerinin boşaltılmalından sonra en çok otuz günde bitmiş olacaktır

5. Asya topraklarında, TBMM orduları, barış konferansının açıldığı güne kadar ve konferans süresince, saptanan çizgilerde duracaktır. Bu hükümle, Çanakkale ve İstanbul boğazlarında, müttefik kuvvetlerinin, barışa kadar kalmaları öngörülmüştür.

Mudanya’da, Trakya’nın TBMM Hükümeti memurlarına teslimi kabul edilmekle Kurtuluş Savaşı’nın Misakı Milli’ye ilişkin hedefi gerçekleşmiş oluyordu. Bunu, ileride Lozan tescil edecektir.

Mudanya Ateşkes Antlaşması’nı imzalayanlar

• Türkiye:  İsmet (İnönü) Paşa (Garp Cephesi komutanı)  
• İngiltere:  General Harrington (işgal Kuvvetleri komutanı)   
• Fransa:   General Charpy (Fransız kuvvetleri komutanı)  Franklin – Bouillon (gözlemci) 
• İtalya:   General Monbelli (İtalyan kuvvetleri komutanı)     
• Yunanistan:  General Mazaraki (Yunan askeri temsilcisi)

Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın Önemi

• Antlaşmanın uygulanmasıyla birlikte Kurtuluş Savaşı’nın sıcak savaş dönemi sona ermiş, diplomatik dönem başlamıştır.
• Yeni bir savaşa girilmeden Doğu Trakya, Boğazlar ve İstanbul işgalcilerden geri alınmıştır.
• Anlaşma’nın taraf devletleri, Osmanlı Devleti’nin hukuken sona erdiğini kabul etmiştir.
• Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın öngördüğü düzen barışın kurulmasına kadar geçerlidir. Bu nedenle kesin barışın sağlanabilmesi için yoğun çalışmalar içerisine girilmiştir.
• Lozan Antlaşması’na zemin hazırlamıştır.
• Bu anlaşma imzalandıktan birkaç gün sonra, Yunanlıları Anadolu’ya çıkmaya teşvik edip, bu işgale sebep olan İngiliz başbakanı görevinden ayrılmış ve bu olay İngiltere’de hükümet değişikliğine sebep olmuştur.