MÜBERRİD KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Muhammed b. Yezîd b. Abdi’l-Ekber el-Basrî, meşhur bir âlimdir. Künyesi, (Ebü’l-Abbâs) dır. (210) târihinde Bağdad’da doğmuş, (286) târihinde yine Bağdad’da vefat etmiştir, Rahmetu’llâhi aleyh.
Kudret-i İlmiyyesi:
Müberrid, kudretli bir âlim, bir müfessirdir. Tefsîrinde lisan i’tibâriyle büyük bir kudret göstermiştir. Arabca’nın dekayıkına vâkıf, fasîh, belîğ, zarîf, doğru sözlü, lâtif üslûblu bir zât idi. Mâzenî, Kisâî, Ezdî, Ebû Hatim es-Sicistânî gibi meşhur zâtlardan ilim tahsil etmiş, kendisinden de Nıftaveyh, İsmâil Saffâr, Sûlî gibi âlimler rivayette bulunmuşlardır.
Üstâzı Ebû Osman el-Mâzînî, te’lîf etmiş olduğu ünvanlı kitabındaki bâzı dakik mes’eleleri Ebü’l-Abbâs’a sormuş, pek muvafık cevâblar alınca kendisine :Kalk; artık sen hakkı isbâta muktedirsin.” diye iltifatta bulunmuştu. Bu münâsebetle adı (Müberrid) kalmış, bilâhare bu isim yanlış olarak (Müberred) diye okunmuştur.
Müberrid, Basrahlar, Sa’leb de Kûfeliler arasında asırlarının imâmı bulunuyordu. Bu iki zât arasında bir münâferet ve bürûdet mevcûd idi. Hattâ bu münâferet, bir darb-ı mesel sırasına geçmiş olduğundan bir şâir şöyle demiştir :
Maahâzâ bu iki âlim arasındaki münâferetin bir münâkaşa dâiresini tecâvüz etmediği anlaşılmaktadır. Çünkü Müberrid’in vefatından Sa’leb pek müteessir olarak şu beyitleri söylemiştir :
Müellefatı: Bu kitab Arab lisânına, edebiyyâtına dâir yazılmış nazîrsiz bir eserdir; matbû’dur.
Me’hazlar: Buğyetü’l-Vuât,Vefeyâtü’l-A’yân, Mevzûâtü’l-Ulûm, El-A’lâm, Mu’cemü’l-Matbuâti’l-Arabiyye.
KAYNAK: Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi (Tabakatü’l-Müfessirin), Bilmen Yayınevi