Milletler Cemiyeti Nedir Cemiyet-i Akvam Kuruluşu, Tarihi

Milletler Cemiyeti, Cemiyet-i Akvam. Kurulması, I. Dünya Savaşı’ndan sonra 28 Nisan 1919’da toplanan Paris Konferansı’nda kararlaştırıldı. Cemiyetin kurulmasında özellikle ABD ve Fransa ön plânda rol oynadı. Kuruluş amacı, milletler arasında barışı ve güvenliği korumak olan Milletler Cemiyeti savaşta yenilmiş devletlerle imzalanan Versay (Almanya ile), St. Germain (Avusturya ile), Trianon (Macaristan ile), Neuilly (Bulgaristan ile), Sevr (Osmanlı Devleti ile) antlaşmalarına bağlı olmak üzere hazırlanan 26 maddelik Milletler Cemiyeti Antlaşması kabul edildi. Savaşın galip devletleriyle bazı tarafsız devletler (32 kurucu üye ile cemiyete girmeğe davetli 13 devlet), Milletler Cemiyeti’nin üyesiydi. Yenilen ve Sevr Antlaşması’nı imzalayan Osmanlı Devleti üyeler arasında yer almıyordu.

Milletler Cemiyeti sekreterliği 10 haziran 1919’da Londra’da çalışmağa başladı; 10 Ocak 1920’de Versay Antlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle resmen faaliyete geçti. Cemiyetin merkezi tarafsız bir ülke olan İsviçre’nin Cenevre şehri oldu.

Yapısı

Milletler Cemiyeti karar yetkisine sâhip iki organ ile (Konsey ve Genel Kurul) bir dâimî sekreterliğe sâhipti. Genel Kurul, bütün üye devletler temsilcilerinden meydâna geliyor, yılda bir defâ toplanıyordu. Genel Kurulun yeni üyelerin kabûlü, antlaşmaların incelenmesi ve bütçe yetkisi gibi çeşitli görevleri vardı. Ancak Milletler Cemiyeti bunca program ve faaliyetine rağmen başarılı olamadı.

Başlıcaları Görevleri

• I. Dünya Savaşı’nın sebep olduğu uluslararası sorunları çözümlemek
• Kültürel ve sosyal gelişmeleri teşvik için bütün alanlarda milletlerarası işbirliği sağlamak
• Gelecekteki muhtemel bir savaşı önlemek veya durdurmak, barışı etkin olarak korumaya uygun tedbirleri almak ve bunlara üye devletlerce saygı gösterilmesi için gerektiğinde askerî ve mâlî müeyyideler koymak
• Üye devletlerin sınırlarının dokunulmazlığını ve siyasal bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak korumak
• Ülkeler ilişkilerin kesilmesine yol açacak herhangi bir anlaşmazlıkta Milletler Cemiyetinin hakemliğine başvuracaklarına ve oybirliğiyle alınmış olmak şartıyle konsey kararına uyacaklarına söz veriyorlardı

Milletler Cemiyeti üye ülkeler arasında bazı küçük anlaşmazlıkların giderilmesinde küçük başarılar sağladı. Ancak, İtalya’nın üye devletlerden Habeşistan’a saldırmasını engelleyemedi; özellikle çıkmasına karşı hiç bir önlem alamadığı II. Dünyâ Harbi, cemiyetin çökmesine sebeb oldu. Nihâyet 8-18 Nisan 1946’da yapılan toplantı sonunda 19 Nisan’da cemiyet görevini Birleşmiş Milletler teşkilâtına bıraktı ve 31 Temmuz 1947’de hukûken ortadan kalktı.

Milletler Cemiyeti ve Türkiye