MARSHALL PLANI

Marshall Planı ABD’de
Truman yöneti­minin dışişleri bakanı olan George Mars­hall tarafından Avrupa
ekonomik yapısının iyileştirilmesi amacıyla geliştirilmiş bir plandır. İlk kez
1947 yılının Haziran ayında Hanvard Üniversitesinde yaptığı meşhur konuşmasıyla
açıklanmıştır. Bu plana göre Avrupa’lı güçlerin birbirleri ile rekabet et­meleri
yerine ciddi bir şekilde işbirliği yap­maları şartına bağlı olarak çok geniş
hacim­li Amerikan yardımı programı öngörülmüş­tü. İngiltere ve Fransa’nın
memnuniyetle

karşıladığı bu plan
Sovyetler Birliği tara­fından savaş sonrası Avrupa’sı üzerinde de­netim kurmaya
yönelik bir çaba olarak gö­rüldüğünden şiddetle eleştirilmiştir. Batı Avrupa’lı
devletler süratli bir şekilde Avru­pa iktisadi İşbirliği Teşkilatını (OEEC, da­ha
sonradan Avrupa İktisadi İşbirliği ve Ge­lişme Teşkilatı (“OECD”
olmuştur) kurdu­lar ve 1948’den itibaren büyük hacimdeki Amerikan dolarları
pazarlara girmeye baş­ladı. 1948-52 yılları arasında ingiltere, Fransa ve Batı
Almanya’nın büyük Ölçüde falcUılandıkları 17 milyon dolar, OEEC yö­netimine verilmiştir.
Sovyetler Birüği’nin muhalefeti nedeniyle Doğu Avrupa ülkeleri bu plandan
yararlanamamıştır, ama Mars­hall kendisine ait olan bu planı Sovyet Dı­şişleri
Bakanının veto edemeyeceği şekilde Kongre’den geçirmeye çalışmıştır.

Marshall planının
hazırlanmasındaki en büyük neden Avrupa’nın hızlı ekonomik canlanması olmakla
beraber, soğuk, sa­vacın ilk günlerinde (örneğin Berlin Bloka­jı ilk ödemelerle
eş zamanlıdır) verilen fon­lar daha sonra NATO şeklini alan ittifakı ve doğal
olarak Doğu Avrupa/Sovyetler Birli­ği ittifakını sağlamlaştırmaya yaramıştır.
İngiltere, Mashall yardımına rağmen savaş sonrası savunma harcamalarını kısma
giri­şimlerinin artan siyasi gerilimle tersine dönmesinden dolayı ekenomik
canlanma­da zorluklarla karşılaşmıştır. Diğer ülkeler ise, özellikle Fransa,
ekonomilerini sadece tamir etmek için değil, aynı zamanda mo­dernleştirmek için
dolarların ve savaş yü­zünden rayından çıkan sosyal yaşananın avantajlarından
yararlanmıştır, böylece 1950’lerin sonunda Fransız ekonomisi üçüncü Cumhuriyetin
ekonomisi olarak gö­rülmemiştir.

(SBA)