Manisa Mimari, Tarihi Eserleri -Çeşmeler- Hakkında Bilgi
Evliya Çelebi”nin şehirde olduğunu bildirdiği 3000 çeşmeden çok azı günümüze kadar gelebilmiştir. Kitâbeli en eski çeşme 995 (1587) tarihli Pîr Nefes Çeşmesi’dir. Arpaalanı Camii’nin köşesindeki bu çeşme kesme taştan yapılmıştır. Sivri kemerli bir niş içinde mermer ayna taşıyla üzerinde kitabe yer alır. 1176 (1762-63) tarihli Derviş Hasan Çeşmesi, Yerhasanlar Camiİ’nin hazîre duvarına komşudur. Altı satırlık kitabesi ve ayna taşı sivri kemerli niş içine alınmıştır. 1205 (1790-91) tarihli Karaosmanoğlu Hacı Pulat Mehmed Ağa Çeşmesi çift cephelidir. Kübik gövdesinin üzerinde küçük bir kubbe bulunur. Cepheleri mermer kaplamalı olup çifte porfir sütunçelerin taşıdığı atnah kemerin çevresinde taş süslemeler vardır. 1214 (1799) tarihli Taşçılar Mescidi Çeşmesi, Çarşı Camii’nin duvarına bitişik olarak yapılmıştır. Kemeri içinde bitkisel bezemeler ve ibrik-maşrapa tasviri olan kabartmalar görülür. Süleyman Paşa’nın 1224’te (1809) yaptırdığı empire çeşme yuvarlak kemerli üç sağır niş ve arkasındaki hazneden ibarettir. Süleyman Paşa’nın Manisa’daki diğer çeşmesi Molla Şaban Mescidi duvarına bitişikti. Önceki çeşmeyle aynı kaynaktan beslenen ve kitabe metni diğerinin aynı olan bu çeşme günümüze ulaşmamıştır. Vakvak Tekkesi’ne bitişik çeşme şehrin günümüze gelen en eski çeşmesi olmalıdır. Tek kemerli basit çeşmelerden bazıları Ulucami, Dokur, Derdiler, Serâbâd, Lala Paşa Camii, Dere Mahallesi ve Mısıroğlu çeşmeleridir. XV. yüzyıla ait Kaval Çeşme ayna taşına gömülü pâyeciklerle barok tarzda yenilenmiştir. Muradiye Külliyu’ndaki Anonim Çeşme ve Saat Kulesi önündeki çeşmenin ayna taşlarında zarif süslemeler görülür. Bedesten kapısı yanındaki çeşme Batı zevkini yansıtır. Saru-han Bey parkının ortasında yekpare mermerden yapılmış selsebilli çeşme ise XIX. yüzyıl sonlarının özelliklerini taşır. Çaşnigîr Camii’nin abdest muslukları üzerindeki 1328(1910) tarihli kitabeden Karaosmanoğlu Hacı Mahmud Bey’in eşi Cemile Hanım’ın Manisa’da bir sebil yaptırdığı anlaşılır. Karaosmanoğullan’ndan Hacı Osman Ağa’nın Nişancı Paşa mahallesindeki sokağına ve hanının içine birer çeşme inşa ettirdiği vakfiyelerinden anlaşılmaktadır. Hacı Ahmed Ağa’nın eşi Zeliha Hanım’ın 1338(1919-20) tarihli vakfiyesinde bu zatın Manisa’da bir sebil yaptırdığı kayıtlıdır.