Lozan Antlaşması Nedir, Tarihi, Maddeleri, Önemi, Hakkında Bilgi

Lozan Antlaşması. Türk Kurtuluş Savaşı sonunda 24 Temmuz 1923’tc imzalanan antlaşma.

İsviçre’nin Lozan (Lausanne) şehrinde ya­pılan görüşmeler sonucunda imzalandığı için bu şehrin adını taşır. Kurtuluş Savaşı sonunda müttefik devletler İngiltere, Fransa ve İtalya, Mudanya Mütarekesi’-nin ardından 27 Ekim 1922’de İstanbul ve Ankara hükümetlerine yaptıkları çağ­rıda barış görüşmelerinin Lozan’da baş­layacağını bildirdiler. Sadrazam Ahmed Tevfik Paşa. Ankara’daki Büyük Millet Meclisi başkanlığına gönderdiği telgraf­ta devlet ve milletin başına daha büyük zararlar gelmemesi için birlikte hareket edilmesi gerektiğini belirtmiş ve kendile­rinin gönderecekleri temsilci dışında An­kara’nın da temsilci seçmesini istemişti. Bu Önerinin kabulü, müttefiklerin körük­lemeye çalıştığı İstanbul-Ankara ikiliğini peşinen kabul etme anlamına geleceğin­den Büyük Millet Meclisi’nin toplantısın­da tepkilere yol açtı. Tartışmalar sürerken Sağlık Bakanı Rıza Nur ve Hüseyin Avni Ulaş ile yetmiş yedi arkadaşı verdikleri önerge ile Osmanlı Devleti’nin sona erdi­ğinin karar altına alınmasını teklif ettiler. Böylece 1 Kasım 1922’de kabul edilen ka­nunla saltanatla halifelik birbirinden ay­rıldı ve saltanatın kaldırıldığı duyuruldu.

Mudanya müzakerelerinde başarılı olan İsmet Paşa’nın barış görüşmelerinde baş delege olması uygun görüldüğünden Yu­suf Kemal (Tengirşenk) Hariciye vekilliğin­den istifa ettirilerek yerine İsmet İnönü getirilmişti. Hükümet delegasyonu şöyle belirlemişti: Baş delege İsmet İnönü, ikin­ci delege Rıza Nur, delege Hasan Saka (eski İktisat vekili). Delegasyona yardım edecek çok geniş bir danışmanlar grubu oluşturulmuştu. Milletvekillerinden M. Celâl Bayar, Zekâi Apaydın, Lemİ Saltık ve Zülfü Tiğrel, Hariciye Vekâleti’nden Münir Ertegün ile Yusuf Hikmet Bayur, ayrıca Tevfik Bıyıklıoğlu, Tahir Taner, Şük­rü Kaya ve Fuat Ağralı gibi uzmanlar bun­lar arasındaydı. Büyük Millet Meclisi hü­kümetin önerdiği listeyi onayladı. Meclis­teki konuşmalarda özellikle sınırlar, tam bağımsızlık ve Ermenistan meselesi üze­rinde duruldu. Ege adaları ile Rodos ve Oniki Ada’nın Türkiye’ye bırakılması iste­nirken bazı milletvekilleri Kıbrıs’ın da geri verilmesine dair görüşlerini bildirdi. Batı Trakya için halk oylamasına başvurulma­sı gerektiği hatırlatıldı ve Mîsâk-ı Millî sı­nırları içinde olan Musul’un anavatandan ayrılmaması gerektiği ifade edildi. Bu is­tekler İsmail Safa tarafından “borçsuz, azınlıksız, istiklâli tam, sınırlarında maz­lum ve zincir sesi olmayan bir vatan” şek­linde özetlenmişti.