Laleli Camii, Külliyesi -İstanbul- Tarihçesi, Mimarı, Hakkında Bilgi

Lâleli Camii Külliyesi. İstanbul’da XVIII. yüzyılda inşa edilen külliye.

Sultan III. Mustafa tarafından 1174-1177 (1760-1764) yılları arasında yaptı­rılan külliye cami, imaret, çarşı, dükkân­lar, çeşmeler, sebil, türbe, medrese, han ve mumhaneden oluşmaktadır. Daha sonra külliyeye bir de muvakkithâne ilâve edilmiştir. 15 Muharrem 1178 (15 Tem­muz 1764) tarihli vakfiyesi Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde 642 numaralı def­terde kayıtlıdır. Adını Lâleli Baba denilen bir velî türbesinden alan külliyenin in­şasına hassa başmimarı Kara (Hacı) Ah­med Ağa tarafından başlanmış ve Mehmed Tâhir Ağa tarafından tamamlan­mıştır. 1782’deki yangında külliyenin bazı dükkânları yanmış, harap olan cami 1197 (1783) ve 1262 (1846) yıllarında tamir edilmiştir. Külliye yapılarından medrese günümüze ulaşmamıştır.

Farklı yönlerde yuvarlak kemerli dört kapı ile geçişi sağlanan büyük bir dış av­lunun ortasında yer alan cami fevkanî olup taş ve tuğla örgülü almaşık duvarlara sahiptir. Harimi sekiz destekli büyük bir kubbe ile örtülü caminin önünde şadırvanlı revaklı bir avlu bulunmaktadır. Üç yönde yelpaze biçiminde düzenlenmiş merdivenlerle ulaşılan avlu kapıları yan­larda sütun, köşeli pilastr, başlık ve sil­melerle hareketlendirilmiş olup yuvarlak kemerli açıklıklara sahiptir. Avluda sütun­lara oturan yuvarlak kemerli revaklar on sekiz kubbe ile örtülmüştür. Alt sırada dikdörtgen, üst sırada yuvarlak kemerli pencereler vardır. Beş kubbeli son cemaat yeri ortasında cümle kapısı, iki yanda da caminin dışında yer alan galerilere ge­çişi sağlayan birer kapı bulunmaktadır. Her üç kapı yuvarlak kemerli açıklıklıdır. Cümle kapısı pilastr ve silmelerle düzen­lenmiş, üstte “C- S” kıvrımlı bir taçla süs­lenmiştir. İki yanda yer alan mihrap niş­leri oval formlu geçişlere sahiptir. Üstte­ki balkonlar (mükebbireler) “C – S” kıvrımlı, oval biçimli taş konsollara oturmaktadır. Caminin iki yanında yer alan sofalar iki­şer aynalı tonoz ve ikişer oval kubbe ile örtülüdür. Mermer sütunlara oturan ve on iki yuvarlak kemerle dışa açılan sofa­ların kıble duvarlarında birer mihrap nişi vardır.