Konya Mimari Eserleri -Karamanoğulları Dönemi- Hakkında Bilgi

Anadolu Selçuklu Devleti yıkıldıktan sonra Konya’­ya hâkim olan Karamanoğulları zamanın­da şehirde önemli yapılar inşa edilmiştir. Bu devirde şehrin sarayı, iç ve dış kalele­rinin kullanıldığı söylenebilir.

Camiler. Meram Külliyesi. Konya’nın mesire yeri Meram’da Hacı Has Bey oğlu Mehmed ta­rafından 1421 yılında cami, dârülhuffâz. hamam ve değirmenden meydana gelen bir külliye olarak yaptırılmıştır. Külliye, büyük bir ihtimalle Selçuklular zamanın­da inşa edilen Tavus Baba Zâviyesi’ni de içine almaktaydı. Bu yapılardan değirmen günümüze kadar gelmemiştir. Dursunoğlu Camii XV. yüzyılın başlarında inşa edil­miştir. Şerefeddin Camii ve Türbesi XIII. yüzyılda yapılmıştır. Cami 1444’te Karamanoğlu II. İbrahim Bey tarafından ye­nilenmiş ve yakınına bir medrese ile çifte hamam inşa edilmiştir; XVI. yüzyılın son­larında bugünkü şeklini almış, türbe ve medrese ise yıkılmıştır. Bu dönemde Sel­çuklular zamanından kalan İplikçi Camii elden geçirilip yenilenmiştir. Kadı Mürsel (Hacı Hasan) Camii 1409’da bir imaretle birlikte yapılmıştır. İmareti sonradan yı­kılmış ve Osmanlı devrindeki onarımla günümüze kadar gelmiştir. Kadı Mürsel’in Gazi Alemşah mahallesindeki mesci­di de yenilenerek zamanımıza ulaşmıştır. Bu devir yapılarından Meram’daki Şeyh Vefa Mescidi, şehir merkezindeki Kazan­cı. Muîniye ve Molla Mehmed mescidleri gibi yapılardan hiçbir iz kalmamıştır.

Medreseler-Dârülhuffâzlar. Karamanoğlu medreselerinden hiçbiri günümüze kadar gelmemiştir. Alâeddin tepesinin doğu yanındaki Kazancı, Beyhekirn ma­hallesindeki Muîniye, Selimiye Camii batı­sındaki Molla Mehmed Çelebi medrese­lerinin varlığı kaynaklardan öğrenilmek­tedir. Bu devir yapıları arasında dârülhuf-fâzlar ayrı bir grup oluşturur. 1421 yılında Karamanoğlu II. Mehmed Bey zamanın­da yaptırılan Has Bey Dârülhuffâzı Önemli bir örnektir. Cephesi, mihrabı, taş ve çini süslemeleriyle dikkati çeker. Canbazzâde Nasuh Bey Dârülhuffâzı, üç bölümlü revakı ile tek kubbeli bir mescid gibi XV. yüzyılın ilk yansında inşa edilmiştir. Zamanımıza ulaşmayan dârülhuffâzlar ise şunlardır: Zerger Ahmed, Hacı Salman, Lâl Paşa, Pîr Hüseyin Bey. Hoca İbrahim. Hacı Hasan, Bağdat Hatun, Hoca Ömer. Türbeler. Karamanoğlu türbeleri mi­mari özellikleri bakımından Selçuklu tür­belerinden ayrılır. Ulaş Baba, Şeyh Osman Rûmî, Fakih Paşa (Burhan Fakiri), Siyavuş Velî, Kaienderhâne, Şeyh Şücâüddin tür­beleri önemli yapılardır. 1431’de Emîr Pîr Hüseyin tarafından yaptırılan Turgutoğulları’nın türbesi bu devir türbelerinin en büyüğüdür. Bazı Selçuklu türbeleri bu devirde onarılmış ve yenilenmiştir. Pîr Esad, Hoca Fakih, Hz. Mevlânâ türbeleri bunlara örnek teşkil eder.

Zaviyeler. Beyhekim Mescidi’nin batı­sındaki Şeyh Ebû İshak Kâzerûnî Zaviye­si 1418yılında Karamanoğlu II. Mehmed Bey tarafından yaptırılmış olup bir ma­kam zaviyedir. Bu dönemde eski Selçuklu medresesine Ali Gav Baba defnedilerek burası bir zaviyeye dönüştürülmüştür.

Su Mimarisi. Karamanoğlu devri çeş­melerinden sadece Küçük Yûsuf Ağa’nin Hoca Fakih Zaviyesi bitişiğindeki çeşme­si günümüze gelebilmiştir. Karamanoğ­lu II. İbrahim Bey zamanında yaptırılan 1424 tarihli Meram’daki Has Bey Hama­mı ile Şerafeddin Camii yanındaki Mahke­me (Yeni) hamamlarının her ikisi de çifte hamam olup benzer planda haçvari dört eyvanlı köşe hücreli tipte inşa edilmiştir. 1955 yılında yıktırılan Mevlânâ Dergâhı yakınındaki Türbe Hamamı da aynı plan­da yapılmış Beylikler dönemi yapısıydı.

Gömeç Hatun Türbesi yakınındaki Fenârî, Akcami yakınındaki Şad Bey, Tursunoğlu Camii yakınındaki Pîrî Bey, Alevî Sultan Türbe ve Mescidi yakınındaki Müstevfî Hamamı bu devre ait olmakla beraber yıkılmış yapılardır.