Kasım Paşa Camii ve Külliyesi -Bozüyük- Tarihçe, Mimari, Hakkında Bilgi

Kasım Paşa Külliyesi. Bozüyük’te XVI. yüzyılın ilk yarısında yapılan külliye.

Külliyenin banisi olan Güzelce Kasım Pa­şa (o. 948/1 541’den sonra) 922’de (1516) Hama mutasarrıfı olduktan sonra yüksek mevkilere getirilmiş ve ardından üçüncü vezir olmuştur. Bağdat Seferi dönüşü 1525-1528 yıllarında yaptırdığı külliye cami, imaret, medrese, sıbyan mektebi, kervansaray ve hamamdan meydana geliyordu. Bu yapılar topluluğundan cami, imaret ve kervansaraya ait iki kubbeli mekân günümüze ulaşmıştır. Yerleşim planına göre cami külliyenin merkezini oluşturmuyordu. Caminin doğusunda imaret, iki yapı arasında da helalar bulu­nur. Günümüzde mevcut olmayan ha­mam imaretin arkasında, medrese ca­minin doğu ve güney tarafında, kervan­saray ise caminin kuzeyinde yer alıyor­du. Külliyenin mimarı belli değildir. Ya­pılar 1895, 1940 ve 1977 yıllarında ona­rım geçirmiştir.

Önünde son cemaat yeriyle kare planlı tek kubbeli cami kırmızı ve beyaz kesme taşlarla karışık örgülü duvarlara sahip­tir. Harim mekânı kuzey, güney, doğu ve batı duvarlarında altta dikdörtgen biçi­minde toplam on pencere i!e aydınlatıl­maktadır. Kıble, batı ve doğu duvarları­nın üst kısmında içleri vitraylarla bezen­miş, sivri kemerli ve alçı şebekeli pence­reler yer alır. Harimi örten 13,80 m. ça­pındaki kubbeye geçiş pandantiflerle sağ­lanmıştır. Kubbe kasnağına sekiz adet yu­varlak kemerli pencere açılmıştır.

İki renkli taşlardan yay kemerli kapısı üzerindeki rûmî bordürlü dört satırlık ki­tabe caminin tarihini verirken avlu kapı­sı üzerinde sivri kemsrli alınlık içinde yer alan ikinci kitabe bu tarihi tekrarlar. Mukarnas başlıklı dört sütunun taşıdığı kır­mızı beyaz taş örgü sivri kemerlerle üç kubbeli son cemaat yeri caminin kuzeyin-dedir. Batı kenarında düzgün kesme taş­la İnşa edilmiş silindir gövdeli, tek serefeli minaresi yer alır. Bu planıyla yapı ol­gun nisbetli bir mimari gösterir.

Dışta sade bir mimariye sahip olan ca­minin içinde şaşırtıcı bir dekor zenginliği göze çarpar. Mukarnas dolgulu mihrabı kesme taştan ve sadedir. Mermer min­berin külahı, yan kanatları ve kapısının üst tarafı çinilerle kaplanmıştır. İki sıra pencere ile açılan duvarlarda ait pencere alınlıkları çini ile süslenmiştir. Müezzin mahfili zarif ayaklarla dört kaş kemer üzerine oturmaktadır ve korkulukları çini kaplamalıdır. Doğu duvarına dayalı mermer vaaz kürsüsü de çini kaplamalı kor­kuluklara sahiptir. Yapıda görülen çiniler renkli sır tekniğindedir. Çin bulutları, rûmîler, şakayık ve rozetlerle bezenmiş çi­nilerin motifleri oldukça zengin çeşitlidir. Renkler yeşil, lâcivert, sarı. mor, beyaz ve sır üstüne boyanan bir kırmızıdır. Hama’-dan getirilen dört sütun üzerine dikdört­gen biçiminde bir mermer konularak oluşturulan diğer vaaz kürsüsü de yine renkli sır tekniğinde çini kaplamalı korku­luklarla süslenmiştir. Güzelce Kasım Pa-şa’nın Hama mutasarrıfı iken getirip bu­radaki camisinde kullandığı dört sütunun gövdeleri zikzaklar halinde yivlenmiştir. Sütunların boyun kısımlarında, iki renkli şerit arasındaki kitabelerde Hama Eyyû-bî sultanlarından el-Melikü’l-Muzaffer Ömer’in adı geçer. Sütun başlıkları rûmî, palmet, üzüm toplayan erkekler, kuş ve hayvan figürleriyle dantel gibi işlenmiş­tir. Hama sütunlarının ayaklarında da ko­şan ya da birbirini kovalayan aslan, geyik, tilki gibi hayvanlarla aralarında harpi, grifon gibi yaratıklara rastlanır. Geomet­rik yıldızlarla işlenmiş yer yer sedef kak­malı pencere kapaklarından ise yalnız mihrabın doğusundaki orijinaldir.