Jean Arp Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ARP, Jean Hans (1887-1966)

Fransız heykelci, ressam ve şair. Soyut sanatın başlıca temsilcilerindendir.

Alman kökenli bir ailenin çocuğu olarak 16 Eylül 1887’de Strasbourg’da doğdu, ¦ Basel’de öldü. Sanat öğrenimine Strasbourg’da başladı. Almanya’da Wei-mar, Paris’te Julian Akademisi’nde öğrenimini sürdürdü. 1909’da İsviçre’de Weggis’e yerleşti. Bu sırada Paul Klee ile tanıştı. 1912’de Münih’te Kandinsky aracılığıyla katıldığı Blaue Reiter grubuyla birlikte yapıtlarını sergiledi. Ertesi yıl Berlin’de Ekspresyonistlerim (Dışavurumcular) sergisine katıldı. 1914’te Paris’e döndü. Apollinaire, Modligliani, Picasso, De-launay,Max Jacob gibi Fransız avant-garde sanatçılarıyla ilişki kurdu. I. Dünya Savaşı’nm çıkması üzerine 1915’te Zürich’e taşındı. 1922’de sanatçı Sophie Taeuber’le evlendi. Tristan Tzara, Ball, Janco ve Hülsen-beck ile birlikte Dada grubunu kurdu. 1923’te Hannover’de Berlin Dadacıları ve Kurt Schvritters ile Dadacı Merz dergisinde çalıştı. 1925’te Paris’teki ilk Sürrealist (Gerçeküstücü) sergiye katıldı. Abstraction-Creation (Soyutlama-Yaratma) grubunun üyesi oldu. 1931-1932 yıllarında Concretions adını verdiği bir dizi taş ve bronz heykel yapmaya başladı. II. Dünya Savaşı sırasında Magnelli, Sonia Delaunay, ve eşi Sophie Taeuber’le birlikte Grasse’a yerleşti. 1943’te İsviçre’deki bir kaza sonucunda eşini yitirdi. Savaştan sonra yapıtları New York’ta sergilendi. Büyük ün kazandığı ABD’ye ilk kez 1949’da gitti. New York ve Paris’te retrospektif sergileri düzenlendi. 1954’te Venedik Bienali’nde Uluslararası Heykel Ödülü’nü kazandı.

Arp’ın yapıtlarının tarihlerinde karanlık noktalar vardır. Çünkü birçok heykelinin zaman zaman değişik malzemelerle yeni kopyalarını yapmış, sevdiği bir konuyu zaman içinde birkaç kez yeniden ele almıştır.

Arp’m ilk yapıtları 1913’te Berlin’de der Sturm dergisinde yayımlandı. Bunlar dalgalı çizgilerden oluşan insan desenleridir. 1915’te Zürich’te sergilediği ilk soyut yapıtlarında ise köşeli çizgiler egemendir. Daha sonra Sophie Taeuber ile birlikte anonim sanat eserleri yaratmayı denemiştir. Bunlar genellikle serbest ve hemen hemen otomatik olarak çizilmiş desenlerdir, resimsel öğelerin, birbirinden ayrıştırılıp sonrarastlantıyabağlı olarak yeniden düzenlenmesine dayanır. Arp soyut çizgilerden pek çabuk vazgeçerek yapıtlarında rasgele bulunmuş, kırık dökük, eski nesneleri kullanmaya yönelmiş, bu değişiklik onu Dadaizm’e götürmüştür. 1917’den sonra geometrik yalınlığa önem vererek kolajlar ve tahta kabartma dizileri, 1918’de Sophie Taeuber ile geometrik biçimlerden oluşan büyük boyutlu kolajlar yapmıştır. 1920’de Dada etkinlikleri içinde aynı türde Fatagaga dizisini üretmiştir. Abstraction- Creation döneminde ise iplik parçaları ve yırtık kâğıtlardan Papiers Deschi-res (Yırtılmış Kâğıtlar), 1943’te de Papiers Tordus (Buruşturulmuş Kâğıtlar) dizilerini gerçekleştirmiştir.

Doğanın ve insanın hem rasyonel hem de irrasyonel görünümlerini kapsayan şiirsel düşgücünü,yetkin bir teknik kullanarak, organik biçimlerle dile getirmiştir. New York Modern Sanatlar Müzesi’nde bulunan Concretions adlı ilk üç boyutlu kaidesiz heykelleri bu anlayışın örnekleridir. Bu nesnelerin doğal biçimlerin soyutlaması olmayıp, gerçek ve somut birimler olduğunu savunmuştur. Arp’m çizgilerde kesinliği, biçimlerde ilkel yalınlığı arayan bir duyarlığı vardır. Amacı doğal yalınlığa organik bir biçim yetkinliği vermektir. Onun Dadaizmi, şiirsel ve düşsel özellikler taşır, canlı ve mizah doludur. Nesnelerin, doğal biçimlerin soyutlaması olmayıp, gerçek ve somut birimler olduğunu savunmuştur. Çağının olağandışı, alışılmadık kişiliklerinden biri olan Arp’ın katılmadığı akım ya da grup pek azdır. Buna karşın a sanat ortamında kendine özgü bir yer edinmiş, saf, çocuksu özelliklerini korumuştur.

Resim ve heykelin dışında Arp çok yetenekli ve verimli bir şair olarak da tanınmıştır. Almanca ve <§ Fransızca şiirler yazmış, bunları kitap halinde yayımlamıştır. •    YAPITLAR (başlıca): Heykel: Fatagaga dizisi, 1920; Papiers Deschires dizisi, 1920’ler, (Yırtılmış Kâğıtlar); Concretions Aizisi, 1931-1932; Human Concretions, 1935, New York Modern Sanatlar Müzesi; Papiers Tordus dizisi, 1943 (Buruşturulmuş Kâğıtlar); Anıt, 1950, Har-vard Üniversitesi; Berger de Nuage, 1953, anıt, Caracas Üniversitesi;Duvarkabartması, 1958, UNESCO Sekreterlik Binası, Paris; Anıt, 1960, Braunschweik Teknik Üniversitesi; Anıt, 1961, Bonn Üniversitesi. Kitap: Le Siege de l’Air, 1946, şiir; On my way, 1948, monografi, (“Benim Yolum”); Dreams and Projects, K. Valantin (der.), 1949, (“Düşler ve Projeler”); Worttrâume und schwarze Sterne, 1953, şiir, (“Sözcük Düşleri ve Siyah Yıldızlar”); Behaarte Herzen, 1953, şiir, (“Tüylü Kalpler”). •    KAYNAKLAR: A.H. Barr Jr, Fantastic Art, Dada, Surrealism, 1947; H.Read, The Art of Jean Arp, 1968. Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi