IV. Mustafa Kimdir, Hayatı, Dönemi (Osmanlı Padişahları)

IV. Mustafa. 29. Osmanlı padişahı, 94. İslam halifesi (8 Eylül 1779’da İstanbul’da doğdu, 16 Kasım 1808’de aynı yerde öldü.).

I.Abdülhamid’in oğludur. Annesi Ayşe Sineperver Sultan’dır. III.Selim’in, Kabakçı Mustafa önderliğindeki ayaklanmacılar tarafından tahttan indirilmesi üzerine, 29 Mayıs 1807’de tahta çıktı. Muhafazakârlar’la işbirliği yapan IV.Mustafa, Nizam-ı Cedid yanlılarının sindirilmesine karşı hareketsiz kaldı. Şeyhülislam Ataullah Efendi’nin evinde toplanan Muhafazakârlar’la bir anlaşma yaptı. Ayaklanmacıların devlet işlerine karışmamasına karşılık, kimse hakkında soruşturma yapılmayacağı konusunda güvence verdi. 18 Haziran 1807’de, Rusya’ ya karşı seferde olan sadrazam İbrahim Hilmi Paşa’yı görevden aldı. Yerine Çelebi Mustafa Paşa’yı atadı. Ruslar ile süren savaş, 24 Ağustos 1807’de imzalanan bir ateşkes ile durdu.

Rumeli’ye kaçan Nizam-ı Cedit yanlıları tarafından harekete geçirilen Rusçuk Âyanı Alemdar Mustafa Paşa, IV.Mustafa’ya bağlılığını bildirmek gerekçesi ile, 14 Temmuz 1808’de Edirne’den yola çıktı. Asıl amacı sarayda tutulan IlI.Selim’i yeniden tahta çıkarmak olan Alemdar Mustafa Paşa, İstanbul’a vardığında Kabakçı Mustafa’yı öldürttü.Sarayın kuşatıldığını gören IV.Mustafa, IlI.Selim ve şehzade Mahmut’un öldürülmesi için emir verdi. 28 Temmuz 1808’de saraya giren Alemdar Mustafa Paşa, III.Selim’in cesediyle karşılaştı. Şehzade Mahmud’un öldürülmesini sağlayamayan IV.Mustafa tahttan indirildi. Yerine hizmetkârlarının yardımı ile hayâtını kurtaran kardeşi II.Mahmud geçti (28 Temmuz 1808). IV. Mustafa ise Topkapı Sarayına yerleştirildi.

IV. Mustafa, zekî ve tedbirli olmasına rağmen III.Selim’in tahttan indirilmesi sonucunda tahta çıkarılmış olduğundan isyancıların elinde kaldı. Yeniçerilerin tamâmının zorba bir güruh hâline gelmeleri sebebiyle eşkiyâyı bertaraf edecek bir kuvveti yanında bulamadı. Bu sebeple onların isteklerine boyun eğmek zorunda kaldı. Daha sonra âsileri sindirmek üzere çağırdığı Alemdâr Mustafa Paşanın III.Selim’i tekrar tahta geçirme girişimi IV.Mustafa aleyhte hareketine yol açtı. II.Mahmûd’un saltanatı döneminden ve ıslâhâtlarından memnun olmayan bâzı devlet adamları, yeniçerileri tahrik etmek sûretiyle kendilerine yakın gördükleri IV.Mustafa’yı tekrar tahta geçirmek üzere harekete geçtiler. Bu durum netîcede IV.Mustafa’nın 14/15 Kasım 1808 gecesi öldürülmesine yol açtı. IV.Mustafa’nın cenâzesi merâsimle kaldırılarak, Bahçe Kapısında babası I.Abdülhamîd’in türbesine defnedildi. Saltanat süresi bir sene iki ay olup, vefât ettiğinde otuz yaşında idi.