İstiare Sanatı, Mecazi tarif, Teşbihi tarif, Açık, Kapalı, Temsili İstiare Örnekleri
İstiare iki şekilde tarif edilmektedir. Bunlardan biri mecazî tarif, ikincisi de teşbihi tariftir.
a) Mecazî tarif: İstiare, benzetme maksadiyle ve engelleyici karine olmak üzere bir kelime veya gurupun, kendi anlamı dışından kullanılmasıdır. Bu tarifte, açıklanması gerekli olan kelime karine’dir.
Karine, karışık ve bilinmiyen bir şeyin, açık ve bilinen bir şey yardımyile anlaşılmasıdır. Meselâ ellerinde su kovaları bulunan kadınların ve kızların, belli bir yöne doğru gitmeleri, o yönde bir çeşme veya kuyu gibi bir su deposunun bulunduğuna karinedir. Bu böyle olduğu gibi, her tarafı kapalı olan bir odanın kapısına gelindiğinde, içeriden gelen bir öksürük ya da ayak sesi, odada insan bulunduğuna karinedir.
Karineyi böylece anladıktan sonra, mecazî tarife bir örnek verebiliriz :
Yıldızlar gözlerini kırpıyordu, dediğimiz zaman bir istiare yapmış oluruz. Bu istiarede göz kelimesi, gerçek anlamının dışında kullanılmıştır. Yani mecaz anlamdadır. Esasen göz kelimesinin gerçek anlamda kullanılması mümkün değildir. Çünkü engelleyici bir karine vardır. O engelleyici karine de, yıldızın gözü olmamasıdır. Bu istiaredeki mecaz, benzetme maksadiyle yapılmıştır. Çünkü yıldızlar, göz kırpmak mecaziyle insanlara benzetilmiştir.
Demek ki mecazî tarife göre istiarede üç eleman bulunuyor :
- İstiarede mecaz bulunması,
- Engelleyici karinenin bulunması, yani mecaz olan kelimenin kendi gerçek anlamında kullanılmasına imkân olmaması,
- Teşbih maksadının bulunması.
b) Teşbihi tarif : İstiare, esas öğelerinden biri kaldırılmış olan benzetmedir. Yani benzetmenin esas öğeleri olan benzeven‘le kendisine benzetilen‘den birini kaldırarak yapılan benzetmeye istiare denir.Bu tarife göre iki türlü istiare yapılır. Ya benzeyen bulunur, kendisine benzetilen bulunmaz; ya da kendisine benzetilen bulunur, benzeyen bulunmaz. Kendisine benzetilenle yapılan istiareye açık istiare (istiare-i musarraha), benzeyenle yapılan istiareye de kapalı istiare (istiare-i mekniye) denir.
Açık istiare, Kapalı istiare, Temsilî istiare…