Hanya Mevlevihanesi -Girit- Tarihçesi, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Hanya Mevlevîhânesi. 1880-1924 yılları arasında Hanya’da faaliyet gösteren mevlevîhâne.

Girit’in Hanya sancağında i 880 yılında Kara Abdal Süleyman Şemsî Dede tarafın­dan kurulmuş olup Mevlevîliğin Ege ada­ları ve Mora yarımadasına yayılışı kadar bölgede gelişen siyasî olaylar açısından da önem taşımaktadır.

18Z8’de Konya’da dünyaya gelen Sü­leyman Şemsî Dede. on beş yaşında iken Şems-i Tebrîzî Dergâhı türbedarı Seyyid Emîrşah Kaygusuz Abdal Dede”ye intisap etti. Mevlânâ Dergâhı’nda çile çıkarıp hi­laf etnâme aldıktan sonra Sultan Dîvânî Dergâhı’na hizmet ve ilim tahsili için Afyonkarahisar’a giderek dört yıl burada kaldı. Daha sonra Bursa ve İstanbul’daki ziyaretgahları dolaştı. Aydın Güzelhisar Mevlevîhânesi şeyhi Horasanı Ali Dede’nin vefatı üzerine 1870 yılında bu dergâ­hın şeyhliğine tayin edildi. Bu görevde iken Hanya’daki Mevlevî muhiblerinin ısrarlı davetleri üzerine Hanya’ya gitti (1872). Geniş bir arazi üzerinde ve zengin vakıflarla kurduğu mevlevîhâneyi Mi’rac kan­diline tesadüf eden 27 Receb 1297’de (5 Temmuz 1880) hizmete açtı.

1302 (1885) tarihli mufassal vakfiye­sinden edinilen bilgiye göre mevlevîhâne, Hanya’nın Zirtop mevkiinde eski Tuzhâne (Selhhâne, Tuzla) karşısında, üç taraftan Murines, İstelyanos ve Suda caddelerine açılan, etrafı yüksek duvarlarla çevrili 35.000 m2’lik bir arazi üzerinde tesis edil­miş, büyük vakıf gelirleri ve 36.000 ku­ruşluk nakitle desteklenmiştir.

Vakfiye düzenlendiği sırada mescidi, semahanesi, türbe ve hazîresi, çile çıkar­maya, yemek pişirmeye ve çiledeki der­vişlerin ikametine tahsis edilmiş mutfa­ğı, biri dolaplı iki su kuyusu ve sarnıcı bu­lunan mevlevîhânenin haremlik ve selâm­lık binalarının inşaatları devam etmek­teydi. Vakfiyede ayrıca sarnıç, çeşme ve şadırvan yapılması, ağaç dikilmesi, bağ ve sebze bostanı için kaynak ayrılmıştır. Vakfiyeye göre bağ. meyve ve sebze bos­tanlarının mahsulleri öncelikle mevlevî­hânenin ihtiyaçları için kullanılacak, ihti­yaç fazlası ürün satılarak dergâha gelir temin edilecekti. Bu amaçla Hanya’da bir dükkân açılmış, ayrıca bir fırın ve değir­men işletilmiştir.

Yaşadığı müddetçe meşihatı ve mesnevîhanlığı kendine meşrut kılan Süley­man Şemsî Dede. büyük oğlu Mehmed Şemseddin Efendi’yi mesnevîhanlık ve mürşidlik, ortanca oğlu Hasan Hüsnü Efendi’yi mütevellilik, küçük oğlu Hüse­yin Arif Efendi’yi de Meşnevî okumak ve müderrislikle görevlendirmiştir. Diğer dergâh hizmetleri ise şunlardır: Karilik. aşırhanlık, na’thanlık, sersemâzenlik, ser-kudümzenlik. serneyzenlik, defzenlik, duâgûluk.