Esad Efendi (Yanyalı) Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ESAD EFENDİ [Yanyalı] ( ? -1730) Osmanlı bilim adamı. Aristoteles’in Physika adlı yapıtını Arapça’ya çevirmiştir.

Mehmed Esad b.Ali b.Osman,Osmanlı egemenliğindeki Yanva’da (bugün Yunanistan’da Ioannina) doğdu, İstanbul’da öldü. Önce Yanya’da, 1686’dan sonra İstanbul’da medrese öğrenimi gördü ve pozitif bilimlere ilgi duyarak, zamanının ünlü bilim adamlarından biyoloji, matematik, astronomi ve astroloji dersleri aldı. 1699’da Eyüp Sultan Medresesi müderrisliğine, 1725’te Galata kadılığına getirildi. Aynı yıl, Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nm oluşturduğu ve aralarında şair Nedim’in de yer aldığı 25 kişilik çeviri kuruluna seçildi, birkaç yıl sonra da İbrahim Mütefer-rika’mn kurduğu ilk Osmanlı basımevinde başdü-zeltmen olarak çalışmaya başladı.

Yunanca, Arapça, Farsça ve Latince bilen, özellikle çeviri kurulundaki görev yıllarında Batı ve İslam bilginlerinin yapıtlarım Osmanlıca’ya kazandıran Esad Efendi’nin en önemli çalışması, Aristoteles’in Physika (“Doğa”) adlı yapıtının açıklamalı çevirisidir. Damat İbrahim Paşa’nm isteği üzerine giriştiği bu çalışma sonucunda 8 ciltlik Physika’nın ilk 3 cildini çevirerek Kütübü’s-Semaniye fî Simaı’t-Tabiî adıyla yayımlayan Esad Efendi, kitabın önsözüne İslam dinindeki hikmet ilkelerini ve Sokrates, Platon, Aristoteles gibi düşünürlerin hikmet konusundaki görüşlerini de eklemiştir.

Osmanlı tarihinde Yunanca’dan Arapça’ya ilk doğrudan çeviri niteliğini taşıyan bu kitap, ayrıca tüm Doğu dünyasında mikroskop ve teleskop gibi iki yeni araçtan söz eden ilk basılı belgedir.

Şiir ve tasavvufla da uğraşmış olan Esad Efendi’ nin Türkçe, Arapça ve Farsça şiirlerinden oluşan bir de Divan’ı vardır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi