Celestin Bougle kimdir? Hayatı ve eserleri

Celestin Bougle kimdir?

Celestin Bougle kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1870-1940) Fransız sosyolog. Sosyolojide Demografya Okulu’nun ve Toplumsal Biçimler Okulu’nun temsilcilerindendir. S. Brieuc’de doğdu. 20 yaşında Ecole Normale Superieure’den mezun oldu. S. Brieuc’de Montpellier Edebiyat Fakültesinde ve 1901’de Sorbonne’da felse­fe dersleri verdi. 1935’te Ecole Normale Superieure’ ün müdürü oldu. 25 Ocak 1940 ’ta öldü.

Bougle, 19. yy’m ikinci yarısında Comte’un sosyoloji anlayışını başta Durkheim olmak üzere, Levv-Bruhl, Hubert, Mauss, Halbwachs, George Davy gibi sosyologlarla birlikte sürdürmüştür. Sos­yolojide Demografya Okulu’nunve Toplumsal Biçim­ler Okulu’nun başlıca temsilcilerindendir.

1908’de yayımlanan Les Jdees egalitaires (“EşitIikçi Düşünceler”) adlı kitabında demografı olgularıy­la eşitlik fikirleri arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Durkheimci inceleme yöntemini kullanan Bougle’ye göre, eşitlikçi fikirler nüfus yoğunluğu yüksek olan topluluklarda ve özellikle büyük kentlerde gelişmiş­tir. Bougle’nin amacı, eşitlik ve demokrasi düşüncesi­nin gelişmesine neden olan başlıca etmenlerin araştı­rılmasıdır. Bougle’ye göre, eşitliği doğuran başlıca etmenler, nüfus, nüfus yoğunluğu ve hareketliliğidir. Bu etmenlerdeki artış eşitlik fikrinin yayılmasını kolaylaştırmaktadır. Görüşlerim deneylerle sınayan ve kuramsal bir çerçeveyle açıklayan Bougle’ye göre, nüfusun büyüklüğü ve yoğunluğu arttığı ölçüde top­lumsal farklılaşma da artar. Bu toplumsal farklılaşma sonucu birey, kendim topluluğa bağlayan dar ve yakın bağlardan, ulusal değerlerden kurtularak, bi­reyci bir kişiliğe bürünmektedir. Nüfus yoğunluğu arttıkça, bireyler arasındaki iletişim ve fikir alışveriş­leri de şiddetini artırır. Böylece topluluklara ilişkin boş inançlar sarsılmaya başlar. Öte yandan, nüfus yoğunluğu çeşitli ırk, sınıf, aile ve dinden olan insanlar arasındaki her türlü etkileşimi artırmaktadır. Görüşlerini tarihten örnekler vererek açıklayan Bougle’ye göre, insanlık tarihinde eşitlik düşüncesinin geniş yığınlara yayılması ancak iki kez gerçekleşmiş­tir. Bunlardan ilki, Koma İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, yanı Hıristiyanlık ve Stoa felsefesi döneminde, İkincisi ise, Fransız Devrimi’nde olmuş­tur. Bougle, bu dönemlerdeki eşitlik düşüncesinin kitlelerde yaygınlaşmasını, nüfus artışı, yoğunluğu ve nüfus hareketliliği ile açıklamaktadır. Roma İmpa­ratorluğumdaki nüfus artışı, doğuma ve rütbeye dayanan ayrıcalıkları da azaltmıştır.

Bougle’ye göre, özgürlük, eşitlik ve demokrasiye dayanan ideolojiler daima büyük kentlerde doğmuş ve gelişmiştir. Bougle, zenginlik, rütbe, ayrıcalık ve prestij bakımından en büyük eşitsizliklerin büyük kentlerde ortaya çıktığını, nüfus arttıkça toplumsal katmanlaşma ve eşitsizliğin artacağını savunan Sorokin’in karşısında ver almaktadır.

Bougle, 19. yy’ın ikinci varışında ortaya çıkan Toplumsal Biçimler Okulu’nun temsilcisi olarak da sosyolojinin, toplumsal yaşamda yalnızca insan ilişki­lerinin çeşitli biçimlerini araştırması gerektiğini savu­narak, bu bilim dalının kapsamının daraltılmasından yana olmuştur.

Bougle, insanlık tarihindeki değişikliklerde din etmenine büyük önem vermiştir. 1908’de yayımlanan Essai sur le regime des castes (“Kast Rejimi Üstüne Denemeler”) adlı kitabında, kast sisteminin kökeni ve sürekliliğinin anlaşılabilmesi için din etmeninin dik­kate alınması gerektiğini savunmuştur. Bougle’ye göre, kast hukukunun doğmasında, ırk gruplarının belirmesinde, bu grupların birbirine karışmalarının bağışlanmaz bir günah sayılmasında, dinin büyük etkisi vardır.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 19. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984