Çelebi Mehmet Medresesi -Merzifon- Tarihçesi, Mimari, Hakkında Bilgi

Mehmed I Medresesi. Merzifon’da XV. yüzyılın İlk çeyreği içinde inşa edilen yapı.

Çelebi Sultan Mehmed tarafından 817-820(1414-1417) yılları arasında yaptırıl­mıştır. Yapı erken dönem Osmanlı medre­seleri içinde âbidevî görünümü. Osmanlı öncesi Türk mimarisine bağlanan tasa­rımı ve Memlûk mimarisinden etkiler ta­şıyan ayrıntılarıyla dikkati çeker.

Türk-İslâm mimarisinin en eski med­rese tasarımlarından olan açık avlulu ve dört eyvanlı tasarımı Osmanlı devrinde belirli bir ölçüde yaşatan bu medresenin yöre halkı arasında Merzifon Suftâniyesi olarak anıldığı bilinmektedir. Dönemin önemli bilim kurumlarından olan medre­sede kuruluşunun ardından Ferîdüddîn-i Dîvânî. Seydî Şemseddin Ahmed-i Kırımî, Amasyalı Rükneddin Abdülkerim, Nizâ-meddin Abdurrahman-ı Âftâbî gibi ileri gelen âlimler müderrislik yapmışlardır. 1844’ten itibaren müderrisliğin veraset yoluyla intikal etmeye başlaması üzerine medresenin ilmî hayatı sona ermiş, bir müddet silâh deposu olarak kullanılan ya­pı. Cumhuriyet devrinde Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılarak çeşitli kültür faaliyetlerine tahsis edilmiştir.

Giriş eyvanının kemeri üzerine yerleş­tirilmiş bulunan sülüs hatlı Arapça men­sur kitabe inşaatın Çelebi Sultan Meh­med’in emriyle 817 (1414) yılında başla­dığını ve 820’de (1417) Umur Bey b. Ali tarafından tamamlandığını, mimarının Ebû Bekir b. Muhammed Hamza el-Müşeymeş olduğunu göstermektedir. Mima­rın , Amasya’da 817(1414) tarihli Bayezid Paşa Camii”nin kitabelerinden birinde “el-Muallim Ebû Bekir b. Muhammed el-Ma’rûf İbn Müşeymeş ed-Dımaşki” olarak adı geçmekte, Anadolu’da eser vermiş, aslen Şamlı bir mimar ailesine mensup olduğu anlaşılan bu sanatkârın, Ankara’-daki 831 (1427-28) tarihli Karaca Bey Ca-mii’nin kitabesinde Ahmed b. Ebû Bekir el-Müşeymeş el-Muallim şeklinde zikre­dilen bir oğlunun bulunduğu tesbit edil­mektedir.