Benjamin Peret Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

PERET, Benjamin (1899-1959)

Fransız, şair. Gerçeküstücülük akımının önde gelen temsilcilerindendir.

Loire-Adantique yönetim bölgesinde, Reze’de doğdu, Paris’te öldü. Dadacılık’tan koparak gelişen ve Andre Breton’un 1924’te yayımladığı Gerçeküstücülük Bildirisi’nde temel görüşleri açıklanan Gerçeküstücülük hareketinin kurucuları arasında yer aldı. Revolution Sürrealiste adlı derginin yönetmenliğini yaptı. Toplumsal konularla ilgilenmeye başladı, giderek Fransız Komünist Partisi’nin görüşlerine yaklaşan Breton, Aragon, Eluard gibi gerçeküstücü sanatçılarla birlikte partiye üye oldu. İspanya İç Savaşı sırasında İspanya’ya giderek Uluslararası Tugay’a katıldı. Almanlar’ın Fransa’yı işgali sırasında Meksika’da bulundu. Verimli bir sanatçı olduğu halde, II. Dünya Savaşı sonrasında verdiği yapıtlar savaş öncesinde yazdıkları kadar yaygınlaşmadı.

1927’de yayımladığı Dormir, dormir dans les pierres’âeki (“Uyumak, Uyumak Taşlarda”) şiirleri, çarpıcı imgelerin gelişigüzel art arda dizilmesinden oluşuyordu. Bu imgeler de, günlük kullanımdaki nesnelerle ilintili sözcüklerin mantıkdışı biçimde yan yana getirilmesiyle elde edilmişti. Gerçeküstücüler’in “otomatik yazı” yönteminden hiçbir zaman uzaklaşmayan Peret, 1928 tarihli Le grand jeu (“Büyük Oyun”) adlı yapıtında, “otomatik yazı” ile halk şarkılarına özgü mantıksal dizilişi kaynaştırdı. 1936’da yayımlanan Je ne mange -pas de ce pain-lâ (“Bu Ekmeği Yemem”) ise siyasal bir yergi niteliğindeydi. Peret burada, şairin aynı zamanda bir devrimci olması gerektiği yolundaki düşüncesini dile getirmişti.

Gerçeküstücülük hareketi içinde zamanla görüş ayrılıkları ve kopmalar olmasına, Aragon, Eluard gibi önemli sanatçıların ayrılmalarına, II. Dünya Savaşı sonrasında da hareketin giderek önemini yitirmesine karşın, Peret sonuna değin onu savunmuştur. Akımın kuramcısı Breton’un yanında kurucu üyelerden yalnızca o kalmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Le passager du transatlantique, 1921, (“Transatlantik Yolcusu”); Immortelle maladie, 1924, (“Ölümsüz Hastalık”); Çent cinquante-deux pro-verbes mis au gout du jour (P. Eluard ile), 1925, (“Günün Beğenisine Uygun Yüz Elli İki Atasözü”); Dormir, dormir dans les pierres, 1927, (“Uyumak, Uyumak Taşlarda”); Le grand jeu, 1928, (“Büyük Oyun”); Je ne mange pas de ce pain-lâ, 1936, (“Bu Ekmeği Yemem”); Je sublime, 1936, (“Yüceltiyorum”); Air mexicain, 1949, (“Meksika Havası”).

•    KAYNAKLAR: J.L. Bedouin, Benjamin Peret, 1966; G. Courtot, Introduction â la lecture de Benjamin Peret, 1966.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi