Arel-Ezgi Sistemi ve Eski Nota Yazısı

Arel-Ezgi Sistemi ve Eski Nota Yazısı

Bugün kullanılan notalama sistemi, Sadettin Arel ile Dr.Suphi Ezgi’nin ortak çalışmalarının bir ürünüdür. Bu sistem, Türk musikisine özgü perdeleri gösterme amacıyla Batı notasına özel diyez, bemol işaretleri eklenmesiyle oluşturulmuştur.

Geçmişte, Türk musikisinde Ebced ve Hampar-sum notaları kullanılmıştır. Nâyî Osman Dede ile Abdulbakî Nâsır Dede klasik Ebced notasını geliştirmişlerdi. Ebced notası Arap alfabesinden esinlenerek yapılmıştı; her harf bir notayı gösteriyor, harflerin altına konulan sayılarla da sesin uzunluğu belirtiliyordu. Ebced notasının bir başka türünü hazırlayan Kantemiroğlu’nun sistemindeyse, sesler, perde adlarının baş harflerinin farklı biçimlerde yazılmasıyla gösteriliyordu. Osman Dede’nin sistemine görebir sekizli oktavda 15-17 ses, Abdulbakî Dede’ninkine göre 17-18 ses, Kantemiroğlu’nunkine göre de 15-17 ses vardı.

Hamparsum Limoncuyan’ın kendi adıyla anılan nota yazısı, Türkiye’de Batı notası benimse-ninceye değin en çok kullanılan sistem olmuştur. Hamparsum notasında sesler, Ermeni alfabesindekilere benzer harflerle gösterilir. “Bir” lik nota için bir tire işareti, “iki”lik için tek nokta, “dört”lük için iki nokta, “sekiz”lik için iki tire, “on altı”lık için küçük bir daire, “otuz iki”lik için de iki dairekullanılır;usuller üst üste iki nokta ile, usulün bitişi de bir dörtgen oluşturacak biçimde konulan dört noktayla gösterilir. Bu sisteme göre, bir “sekizli”de 14 ses vardır.

Özellikle 1830’dan sonra, daha çok yabancı müzikçilerin girişimiyle Batı notası Türk musikisine uygulandı. Ancak bir “sekizli”yi 12 eşit aralığa bölen Batı notası hiç değiştirilmeden Türk musikisine uygulandığı için, bu girişim tutulmadı.