Aram Haçaturyan Kimdir, Biyografisi, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
HAÇATURYAN, Aram İlyiç (1903-1978)
Ermeni kökenli SSCB’li besteci. Halk müziğinden yararlanarak oluşturduğu yapıtlarıyla SSCB müziğinin önde gelen temsilcileri arasında yer almıştır.
6 Temmuz 1903’te Tiflis’te doğdu, 1 Mayıs 1978’de Moskova’da öldü. Ermeni asıllı bir ailenin çocuğuydu. 1921’de Moskova’ya gidene değin müzikle özel bir ilişkisi olmadı. Bu tarihte hem Moskova Üniversitesi’nin Biyoloji Bölümü’ne girdi, hem de Gnessin Müzik Okulu’nda viyolonsel öğrenmeye başladı. Giderek müzik öğrenimine daha çok ağırlık verdi ve Mihail Gnessin’den (1883-1957) bestecilik dersleri aldı. 1929’da Moskova Konservatuvarı’na geçti ve besteci Nikolas Miyaskovski’nin (1881-1950) öğrencisi oldu. 1932’de, Ermenistan’ın SSCB’ye katılmasının onuncu yılı dolayısıyla yazdığı Birinci Senfo-sfni ilk kez 1934’te, onun konservatuvarı bitirdiği yıl çalındı. Bu yapıtının daha önceki yapıtlarına göre önemli bir farkı, Avrupalı bestecilerin, özellikle Ravel’in etkisinin azalarak, Ermeni müziği özelliklerinin ağırlık kazanmış olmasıydı.
1937’de Moskova’da seslendirilen S talin Şarkısı adlı senfonik şiiri, SSCB’de ününün yayılmasını sağladı. Piyano Konçertosu ve Stalin Ödülü kazanan Keman Konçertosu ile öbür ülkelerde de tanınmaya başladı. Bu başarıları, 1939’da Lenin Nişanı’m alması ve 1942’de Gayane adlı balesiyle ikinci kez Stalin Ödülü’nü kazanması izledi. Aynı dönemde, II.Dünya Savaşı’nın yol açtığı ortamdan esinlenerek ikinci Senfoni’yi besteledi.
1948’de Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi tarafından Miyaskovski, Prokofiyev ve Şostakoviç gibi sanatçılarla birlikte “halkçı olmayan eğilimleri” bulunduğu ve burjuva biçimciliği yaptıkları gerekçesiyle eleştirildi. 1951’de, Gnessin Müzik Okulu ve Moskova Konservatuvarı’na bestecilik öğretmeni atandı. 1953’te, Stalin’in ölümünden bir süre sonra yayımladığı bir yazıda, Merkez Komitesi’nin bu tavrım kınadı ve SSCB’li bestecileri yaratıcı yenilikler yapma haklarını savunmaya çağırdı. Merkez Komitesi eleştirilerini geri alarak Şostakoviç, Prokofiyev ve Haçaturyan’ın, 20. yy’da SSCB’nin en önemli bestecileri olduklarını açıkladı. Haçaturyan, 1954’te Spartaküs balesiyle Lenin Ödülü’nü kazandı. Çeşitli tarihlerde Avrupa ve ABD’de başarılı turneler gerçekleştirdi. 1963’te doğumunun altmışıncı yılı, tüm SSCB’de kutlandı.
Haçaturyan, on dokuz yaşma değin, müzik olarak daha çok Ermeni halk şarkılarını tanımıştı. Nitekim, 1926’da bestelediği ilk yapıtı keman ve piyano için Dans’ta ve aynı dönemdeki öbür beste çalışmalarında, Kafkas halk müziğinin belirgin etkileri gcrülür. Bunu, Fransız müziğinde gelişmekte olan modern anlayış ve teknikleri benimsediği kısa bir dönem izlemiştir. Üslubu, daha sonra, büyük ölçüde Ermeni halk müziğinin etkisi ile kişisel yönelimlerinin bir bireşimi olarak gelişmiştir. Ayrıca Gürcistan, Rusya, Ukrayna, Türkmenistan, Azerbaycan ve Türk halk şarkıları da, onun için esin kaynağı olmuştur.
Halk müziğinden etkilenmesinin bir sonucu olarak, yapıtlarında özgün bir ritmik yapı, melodi çeşitliliği ve zengin orkestra renkleri bulunur. Genellikle, üslubuna lirik bir anlatım egemendir.
• YAPITLAR (başlıca) Bale: Mutluluk, 1939; Gayane, 1942; Spartaküs, Oyun Müziği: Macbeth; Widow of Valencia, (“Valensia’lı Dul”), Film Müziği: Pepo, 1934. Orkestra Müziği: Dans Süiti, 1933; Birinci Senfoni, 1934; Piyano Konçertosu, 1937; Keman Konçertosu, 1938; İkinci Senfoni, 1942; Viyolonsel Konçertosu, 1950. Vokal Müzik: Stalin Şarkısı, 1937, koro ve orkestra için senfonik şiir. Oda Müziği: Yaylı Çalgılar Dörtlüsü, 1932; Üçlü, 1932, klarnet, keman ve piyano için; Sonat, 1932, keman ve piyano için.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi