Aleksandr Soljenitsin Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

SOLJENİTSİN, Aleksandr (1918 – 2008)

SSCB’li romancı. Stalin dönemini anı ve belgesel türlerine yakın bir anlatımla ele alan romanlarıyla tanınmıştır.

Aleksandr Isayeviç Soljenitsin 11 Aralık 1918’de Kafkasya’da Koslovodsk’da doğdu. Orta halli aydın bir Kazak ailesinden geliyordu. Babası o daha doğmadan ölmüştü. Öğretmen olan annesi tarafından yetiştirildi. Rostov Üniversitesi’nde matematik ve fizik öğrenimi gördü. Moskova Tarih, Felsefe ve Edebiyat Enstitüsü’nde edebiyat derslerini izledi. II. Dünya Savaşı sırasında orduya girdi ve topçu bataryası komutanlığına getirildi. 1945’te Stalin’in savaşa ilişkin tutumunu eleştiren bir mektubu nedeniyle sekiz yıl hapse mahkûm oldu. Hapis cezasının büyük bölümünü bir çalışma kampında geçirdikten sonra 1953’te hapisten çıkartılarak Sibirya’ya sürgüne gönderildi. Çalışma kampında ve öğretmenlik ederek geçirdiği sürgün yıllarında iki kez kanser ameliyatı geçirdi. 1956’da serbest bırakıldı, 1957’de de resmi olarak aklandı. Bir sanayi kenti olan Ryazan’a yerleşerek matematik öğretmenliği yapmaya başladı. Yazmaya başlaması da bu yıllara rastlar.

Soljenitsin’e ün kazandıran yapıtı O din den iz jizni Ivana Denisoviça (İvan Denisoviç’in Hayatında Bir Gün) adlı romanıdır. Casusluk iddiasıyla hapse mahkûm edilen bir tarım işçisinin bir günü etrafında Stalin dönemi SSCB’sindeki çalışma kamplarım konu alan roman, 1962’de SBKP Merkez Komitesi ve Kruşçev’in onayıyla dönemin ünlü edebiyat dergisi Noviy Mir’At yayımlandı. Soljenitsin aynı yıl Sovyet Yazarları Birliği’ne girdi. Ancak Kruşçev’in 1 %4’te görevden alınmasından sonra Stalin karşıtı politikanın durdurulmasının da etkisiyle yapıtlarını yayımlamakta güçlüklerle karşılaştı. En son 1966’da Noviy M ir’4e bir öyküsünü yayımlatabildi. 1967’de Sovyet Yazarla-‘ rı Dördüncü Ulusal Kongresi’ne yolladığı açık mektupta roman taslaklarına ve arşivlerine el konduğunu açıklayarak edebiyat üzerindeki baskılara son verilmesini istedi. Tüm çabalarına karşın ilki dışındaki : hiçbir romanı, gizlice yapılan basımları dışında, SSCB’de yayımlanmadı. 1968’de Cancer Ward (Kanserliler Koğuşu) adlı romanı SSCB dışında yayımlandığında, Soljenitsin, bunun Sovyet gizli polisi tarafından kendisini SSCB’de küçük düşürmek amacıyla yapıldığını öne sürdü. Aynı yıl The First Circle (İlk Çember) adlı romanı da Batı’da yayımlandı. 19fwW’ Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Ancak Stockholm’ e gidip ödülünü almasına izin verilmedi ve Sovyet Yazarları Birliği’nden çıkarıldı. 1973’te Batılı gazetecilerle yaptığı bir basın toplantısında tehdit akısda olduğunu açıklayarak SSCB yönetimini bireyin özgürlüklerini ortadan kaldırmakla suçladı. Birkaç gün sonra fizikçi Andrey Saharov (1921) ile birlikte ülkesine ihanet etmekle suçlandı. The Gulag Archipelago, 1918-1956 (Gulag Takımadaları) adlı romanının SSCB’de gene gizlice yayımlanması üzerine 1974’fe SSCB vatandaşlığından çıkartıldı. İsviçre’ye, dafaa sonra ABD’ye yerleştikten sonra da SSCB’yi ve Batı ülkelerini Hıristiyanlığı ve maneviyatı temel alari bir bakış açısıyla eleştirmeyi sürdürdü.

3 Ağustos 2008 tarihinde, babasının Moskova’daki evinde, kalp yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdi.

Soljenitsin’in ilk romanı İvan Denisoviç’in Hayatında Bir Gün çalışma kampındaki tekdüze ve kasvetli yaşamı donuk bir anlatımla ustaca yansıtıyordu. Stalin dönemini konu alan ilk edebiyat ürünlerinden biri olmasının da etkisiyle SSCB’de olduğu kadar SSCB dışında da büyük bir ilgiyle karşılanmış, bu konuyu işleyen çok sayıda romana esin kaynağı olmuştur. Soljenitsin daha sonraki yıllarda da afflı ile belgesel karışımı bir üslupla yazmayı sürdürmüştür. ilk Çemher’de Moskova yakınlarındaki bir bilimsel araştırma enstitüsündeki olaylar çerçevesinde, Kanserliler Koğuşu ’nda toplumsal ve siyasal bir hastalık ve çürümenin simgesi olarak ele aldığı kanser teması etrafında, Gulag Takım adaları’nda da çalışma kamplarındaki yaşamın belgesele yakın bir anlatımı çerçevesinde Stalin dönemini konu almaya ve yermeye devam etmiştir. Devrim öncesi Rusya’sını konu alan 1971’de ülkesi dışında yayımladığı August 1914 (Ağustos 1914) ise öteki yapıtları kadar ilgi çekmemiştir.

• YAPITLAR (başlıca): O din den iz jizni Ivana Denisoviça, 1962, (İvan Denisoviç’in Hayatında Bir Gün, 1973, II.bas.); The First Circle, 1968, (İlk Çember, 1969); Cancer Ward, 1968, (Kanserliler Koğuşu); August 1914, 1971, (Ağustos 1914); The Gulag Archipelago, 1918-1936, 1974, (Gulag Takımadaları ).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi