Aiskhylos Kimdir, Hayatı, Trajedi Eserleri, Hakkında Bilgi

AİSKHYLOS (İÖ 525-456)

Eski Yunan tragedya şairi. Klasik tragedya türünün yaratıcısıdır. Koro ile bir tek oyuncunun konuşmalarından oluşan ilkel tragedyaya ikinci bir oyuncu katmış, diyaloga daha geniş yer vermiş, bireylerarası çatışmayı dinsel ve toplumsal boyutlarıyla işleyerek evrenselleştirmiştir.

Yaşamıyla ilgili bilgi çok azdır. Atina yakınlarında Eleusis’te doğduğu, babası Euphorion’un toprak sahibi bir soylu olması nedeniyle soylu sınıfın geleneklerine göre yetiştirildiği düşünülür. İÖ 490’da Yunanlılar’ın Persler’i yendiği Mârathon Meydan Savaşı’na katılmış, kimi kaynaklara göre İÖ 480’de Salamis Deniz Savaşı’nda, İÖ 479’da Plataia’da da çarpışarak Atina’nın Persler’e karşı kazandığı zaferlere yakından tanık olmuştur. Atina’da Büyük Dionysia bayramlarında yapılan tragedya yarışmalarında kazandığı yaklaşık yirmi sekiz birincilik ödülünden ilkini İÖ 484’te almıştır. Günümüze kalan tragedyalarından Persai’ı (“Persler”) İÖ 472’de, Hepta Epi Thebas’ı (“Thebai’a Karşı Yedi Kişi”) İÖ 467’de günümüze ulaşmamış satir oyunu Proteos ile birlikte Oresteia üçlüsünü İÖ 458’de sahneye koymuştur. Oyunlarından birinde (büyük bir olasılıkla Persai’da) Koro’nun eğitimi ve giysileriyle ilgili giderleri karşılama görevinin Atinalı devlet adamı Perikles’e verilmiş olması, Aiskhylos’un kazandığı saygınlığın bir kanıtıdır.

Yaşamına ışık tutan kimi belgeler Aiskhylos’un hem bir tür “tarikat” sayılabilecek Eleusis törenlerine özgü gizemcilikle, hem de Pythagoras felsefesiyle yakın bağları olduğunu belirtir. Aristoteles’e göre, yaşamının bir döneminde Aiskhylos hakkında kutsal Eleusis törenlerinin gizlerini oyunlarında açıklamak suçundan kovuşturma açılmış, ancak şair yaptığı savunmayla temize çıkmıştır. Cicero’ya göre de Aiskhylos “bir şair olduğu kadar bir Pythagorasçı’ dır”. Aiskhylos’un ılımlı bir demokratik düşünceyi de kapsamına alan Pythagoras felsefesini Sicilya’da tanıdığı düşünülür.

Şair iki kez Sicilya’ya gitmiş, ilk gidişinde Yunan kolonilerinden Syrakousai’m sanatsever kralı I. Hie-ron’un konuğu olmuş, kralın isteği üzerine Persai tragedyasını sahneye koymuş ve yeni kurulan Aetna kolonisi için bir oyun yazmıştır. Sicilya’ya ikinci gidişinden bir süre sonra ise Gela’da ölmüştür. Ölümünden sonra Atmalılar ona büyük bir ayrıcalık tanıyarak yapıtlarının sahneye konulabilmesini sağlamak amacıyla Koro giderlerinin devletçe karşılanmasını karara bağlamışlardır. Gela’da bulunan mezarta-şında, Aiskhylos’un Marathon Savaşı’ndaki varlığının anılmasına karşın, tragedya alanındaki etkinliğinden söz edilmez. Oysa, bir kaynağa göre yapıtlarının sayısı doksanı bulan Aiskhylos, tragedyalardan başka satir oyunları, ağıt, koro liriği ve epigram türünde şiirler de yazmıştır.