Ahmed Paşa (Gedik) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Ahmed Paşa (Gedik) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: ( ? -1482) Osmanlı sadrazamı. II. Bayezid ile Cem Sultan arasındaki taht kavgasında önemli rol oynamıştır. Bazı Batı kaynaklarına göre Arnavut ya da Rum devşirmesi olan Gedik Ahmed Paşa’nın doğum yeri, doğum tarihi ve yetişme dönemi üstüne bilgi yoktur. 1461’de Anadolu beylerbeyi oldu. Hemen ardından II. Mehmed’in Karadeniz seferine katıldı, Akkoyunlular’ın elinde bulunan Koyunluhisar’ın alınmasında ^ yardımları oldu. Sadrazam İshak Paşa’nın Karaman seferine katıldı. 1469’da Karaman Valisi Şehzade Mustafa Çelebi’nin lalası oldu. 1470’de Eğriboz’un alınmasından sonra vezirliğe yükseldi. 1471’de Alanya, Silifke, Mokan ve Gorigos kalelerini ele geçirdi. Bu sırada Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan, Karaman topraklarına saldırdı. Bu saldırı karşısında Gedik Ahmed Paşa, önce Konya’ya çekilmek zorunda kaldı. Şehzade Mustafa Çelebi ve Anadolu Beylerbeyi Davud Paşa ile birleştikten sonra Akkoyunlular’ı yendi. Öte yandan içel’i ele geçiren Karamanoğlu Kasım Bey’in üzerine yürüyerek Silifke ve çevre kaleleri geri aldı.
Uzun Hasan’la yapılan 1473 Otlukbeli Savaşı’n-da ordunun sağ kanadına komuta eden Şehzade Bayezid’in yanında savaştı. Savaşın kazanılmasında büyük katkısı oldu. Bir söylentiye göre, savaştaki yanlışlarını yüzüne vurduğu için Şehzade Bayezid ona düşman olmuştur. Otlukbeli Savaşı sırasında, Akkoyunlular’la Karamanoğulları’nın müttefiki olan, Venedik, Napoli ve Papalık donanmaları, Ege ve Akdeniz kıyılarına saldırdı ve ele geçirdikleri İçel bölgesini Karamanoğulları’na verdi. Buraları yeniden Osmanlı topraklarına katan Gedik Ahmed Paşa, Şehzade Mustafa Çelebi’nin ölümü üzerine Konya’ya döndü ve Karaman valiliğine atanan Şehzade Cem’e lala oldu.
Kısa bir süre sonra da 1474’de Mahmud Paşa’nın yerine sadrazamlığa atandı. Ertesi yıl Karadeniz’deki Ceneviz sömürgelerine bir sefer düzenleyerek Kefe, Azak ve Menkub kalelerini ele geçirdi. Cenevizliler’in tutsağı olan Mengli Giray’la bir antlaşma yaparak Kırım Hanlığı’nın Osmanlı himayesine girmesini sağladı. 1476’da Fatih’in Boğdan seferine katıldı. 1477’de Arnavutluk seferine gönderilmek istendiyse de görevi kabul etmedi ve sadrazamlıktan azledilerek tutuklandı. Hersekzade Ahmed Paşa’nın girişimleri sonucu affedilerek donanma komutanlığına ve Selanik sancakbeyliğine atandı. 1478’de Limni’yi, ertesi yıl Kefalonya, Zanta ve Santamavra adalarını ele geçirdi.
1480’de kendisine Avlonya Sancağı verilen Gedik Ahmed Paşa Napoli Krallığı’na bir sefer düzenleyerek Otranto’yu ele geçirdi. Ancak bu sırada Fatih’in ölümü ve yerine II. Bayezid’in geçmesi üzerine seferi yarıda bırakarak İstanbul’a döndü. Anadolu’da ayaklanan Şehzade Cem üzerine gönderilen güçlere komuta etti. II. Bayezid’in, Cem’e karşı açtığı Yenişehir Savaşı’nı kazanmasına büyük yardımı olmakla birlikte, Cem’in Suriye’ye kaçmasını engelleyemediği için Cem yanlısı olmakla suçlanardk tutuklandı. Ancak kayınpederi İshak Paşa ile Hersekzade Ahmed Paşa’nın girişimleri sonucu affedildi.
Bu sırada Karamanoğlu Kasım Bey’in yeniden ayaklanarak içel’i ele geçirmesi ve Konya’yı kuşatması üzerine II. Bayezid, iyi bir komutan olan ve yeniçerilerce çok sevilen Gedik Ahmed Paşa’yı Karamanoğulları üzerine gönderdi. Osmanlı güçlerinin geldiğini duyan Kasım Bey geri çekildi. İçel’i yeniden ele geçiren Gedik Ahmed Paşa, 1482’de Karamanoğlu Kasım Bey’le işbirliği yaparak yeniden saldırıya geçen ve Konya’ya dek ilerleyen Cem’e karşı, II. Bayezid’in saflarında savaştı. Yenilerek Rodos’a kaçan Cem’in geri verilmesi için Rodos şövalyeleriyle görüşmek üzere görevlendirildi. Bir sonuç alamayınca görüşmeleri, daha sonra Mesih Paşa sonuçlandırdı.
Gedik Ahmed Paşa’nın, hem Cem’in şövalyelerin eline bırakılmasını, hem de o sırada Venedikliler’le yenilenen antlaşmayı eleştirmesi üzerine, padişah onu yeniden Cem yanlısı olmakla suçladı ve 18 Aralık 1482’de Edirne’de idam ettirdi. Ölümü üzerine kendisini çok seven yeniçeriler ayaklanarak Edirne subaşısını öldürdüler. Ancak olay kısa sürede bastırıldı.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 2. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983
GEDİK AHMET PAŞA KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Türk devlet adamı (Sırbistan ?-Edirne 1482). Tokat beylerbeyliği yapıp, vezirliğe yükseltilerek (1470), Akko- yunluları yenen Gedik Ahmet Paşa, Koyulhisar’ı aldı (1461). Karamaneli’nin dağlık kesimini (1469-1472), kıyı kesimini (1471) ve Silifke, Mokan, Gorigos
ile Lulye kalelerini (1472) ele geçirdi. Otlukbeli zaferinde önemli rol oynadı. Karaman beyleriyle savaşıp, Silifke ve Mi- nan’ı (1473-1474), Mahmut Paşa’nın yerine birinci vezirliğe yükseltilince (1474), Kefe’yi aldı (Haziran 1475) ve hapisten kurtardığı Mengli Giray’a Osmanlı egemenliğini kabul ettirdi. Fatih Sultan Mehmet’in İşkodra seferine karşı çıkması üstüne, görevden uzaklaştırılıp (1477) Rumelihisarı’na hapsedildi. Serbest bırakılıncadonanma kaptanlığına atanarak, Kefolanya, Za– kinthos, Santamavra’yı (1479) ve Otranto’yu (1480) aldı. Bayezit ll’nin tahta çıkışında başlıca rolü oynadıysa da, Cem Sultan’ı yakalayamadığı için Bayezit’in kuşkularını üstünde topladı ve tutuklandı. Cem tehlikesini iyice savuşturan Bayezit ll’nin buyruğuyla, Edirne’de bir şölen sırasında öldürtüldü.
KAYNAK: GROİLER İNTERNATİONAL ENCYCLOPEDİA, CİLT-1, 1993, DANBURY, CONNECTİCUT-İSTANBUL