Ahmed Paşa (Hersekzade) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Ahmed Paşa (Hersekzade) kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1458-1518) Osmanlı devlet adamı. II. Bayezid ve I. Selim [Yavuz] zamanında beş kez sadrazamlık yapmıştır. Hersek Beyi Stefan Vorkşiş Kosariç’in küçük oğludur. Hersek’in 1463’te Osmanlılar’ın eline geçmesi sırasında küçük yaşta saraya alınarak Ahmed adı verildi. Hersekzade lakabıyla anılan Ahmed, Enderun’da yetiştikten sonra, 1479’da II. Mehmed’in [Fatih] Işkodra seferinde bayraktarlığını yaptı. Fatih’in son zamanlarında Anadolu beylerbeyliğine atandı. 1481’de Şehzade Bayezid’in kızı Hundi Hatun ile -evlendi. II.Bayezid tahta geçince saraydaki saygınlığı arttı.
1485’te başlayan Osmanlı-Memluk Savaşı’nda ordu komutanlığına atanarak, Memlükler’in ele geçirdiği kaleleri geri almakla görevlendirildi. Ancak, yardımcıları Karagöz Mehmed Paşa ile Hızırbeyzade Mehmed Paşa’nın gerekli yardımda bulunmamaları yüzünden 1486’da yenildi; yaralanarak tutsak düştü ve Kahire’ye götürüldü. Beş ay sonra öbür tutsaklarla birlikte salıverilerek İstanbul’a döndü. Yeniden Anadolu beylerbeyliğine atandı. 1488’de Hadım Ali Paşa karadan, Hersekzade Ahmed Paşa da donanma ile Mısır seferine çıkmakla görevlendirildiler. Donanmanın başında Ayaş’ı (Yumurtalık) ele geçirip, Trablus-şam kıyılarım yağmaladı; İskenderun’a geçerek karadan yapılan harekâtı donanmasıyla destekledi. Ama bu sırada çıkan şiddetli bir fırtına gemilerin çoğunun batmasına yol açtı. 1489’da Osmanlı ordusu yenilgiye uğrayarak geri çekildi.
Hersekzade Ahmed Paşa, ilk kez 1497’de sadrazam oldu. Bu görevde bir yıl kadar kaldıktan sonra azledilerek Kaptanpaşa Eyaleti valisi oldu ve Gelibolu Sancağı’na gönderildi. 1499’da Venedikliler’le yapılar, savaşta İnebahtı seferine katılıp, buranın alınmasında büyük yararlıklar gösterdi. 1501 ‘de Akdeniz’de Osmanlılar’ın elinde bulunan adalara sefer düzenleyen Venedik ve Fransızlar’a karşı Osmanlı donanmasına komuta etti. Osmanlılar karşısında tutunamayan Fransızlar geri çekildi. Venedikliler’le de bir’ barış antlaşması yapıldı. 1503’te Hadım Ali Paşa’nın yerine ikinci kez sadrazam oldu. 1506’da Akdeniz’de korsanlığın artması üzerine sadrazamlıktan alınarak, kaptan-ı deryalığa getirildi. Yaklaşık beş yıl sürdürdüğü bu görevi sırasında önemli bir olay olmadı. 1511’de, Sadrazam Hadım Ah Paşa’nın, Anadolu’da ayaklanan Şahkulu yandaşlarınca öldürülmesi üzerine üçüncü kez sadrazam oldu. Aynı yıl Bayezid tahttan çekilip yerini oğullarından Şehzade Ahmed’e bırakmaya karar verince, şehzadeler arasında çekişme baş gösterdi.
Hersekzade, tahta geçme girişimlerinde bulunan Şehzade Ahmed’i destekliyor ve onunla mektuplaşıyordu. Ancak yeniçerilerin Şehzade Selim’den yana olan tavırlarını sezerek, padişahı, kapıkulunun desteğini almadan Şehzade Ahmed’i tahta geçirmemesi konusunda uyardı. Önerisini dikkate almayan Bayezid’ e karşı ayaklanan yeniçeriler, Ahmed Paşa’nın da konağını bastılar. Olayların önü alınamayınca Hersekzade sadrazamlıktan azledildi ve Şehzade Selim tahtı ele geçirdi. Yerine geçen Koca Mustafa Paşa’nın Şehzade Ahmed’le işbirliği yaptığı şüphesiyle idam edilmesi üzerine I.Selim, 1512’de Hersekzade Ahmed Paşa’yı dördüncü kez sadrazamlığa getirdi. 1514’te Çaldıran seferine katıldı. Tebriz’den dönerken ayaklanan yeniçerileri denetim altına alamadığı gerekçesiyle sadrazamlıktan azledildi ve Bursa muhafızlığına gönderildi. 1515’te beşinci kez önerilen sadrazamlığı, hastalığı nedeniyle kabul etmek istemediyse de padişahın diretmesi karşısında çaresiz kaldı. Mayıs 1516’da doğu sınırında meydana gelen olaylar üzerine azledilerek Yedikule’de hapsedildi. Ancak yeni sadrazam Hadım Sinan Paşa’nın araya girmesiyle affedilerek, Bursa muhafızlığıyla görevlendirildi. Daha sonra 1517’de Mısır seferine katıldı. Dönüşte Maraş yakınlarındaki Kızılçul yaylağında öldü.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 2. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983
HERSEKZADE AHMET PAŞA KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Türk devlet adamı (öl. Kızılçöl 1517). Hersek dukası Stephan Vuketic’in oğlu. Hersek’in bir bölümünün kendisine bırakılmasını isteyen babası tarafından rehine olarak İstanbul’a gönderilen, Hersek Osmanlı topraklarına katılınca İstanbul’da kalarak Ahmet adını alan Hersekzade Ahmet Paşa, Enderun’da yetiştirilip, Mehmet ll’nin en güvendiği adamlar arasına girerek, İşkod- ra seferine (1479) katıldı. Anadolu beylerbeyliğine atanan Bayezit’in kızı Hundi Hatun’la evlendi. Mısır’la yapılan savaşta serdarlığa getirildiyse (1486) de, bazı kıskanç paşalar yüzünden tutsak düştü ve ancak bir yıl kadar sonra İstanbul’a dönebildi’ Yeniden Anadolu beylerbeyliğine getirilip, Mısır seferinde kaptanıderya olarak donanmaya komuta etti (1488). Şiddetli bir fırtına yüzünden birçok gemi yitirmesine karşın, Mısır ordusunun kaçış yollarını keserek bozgunu kesinleştirdi. Sadrazamlığa getirilip (1497), ertesi yıl görevden alınarak, Venedik savaşında İnebahtı seferine katıldı ve İnebah- tı’nın ele geçirilmesinde (1501) önemli rol oynadı. Yeniden sadrazamlığa getirilip (1503), 1506’da görevden alındı ve güvenliği sağlamak göreviyle donanmanın başına getirildi. Bir kez daha sadrazamlığa (1511) getirilip, Bayezit-Selim mücadelesinde Selim taraftarı yeniçeriler evini basınca istifa etti. Yavuz Sultan Selim tahta çıkınca dördüncü kez sadrazamlığa getirilip (1512), Çaldıran savaşında görev aldı. Tebriz’in fethinden sonra yeniçeriler ayaklanınca istifa etti. Beşinci kez sadrazamlığa getirildiyse (1515) de, 8 ay sonra görevden alınıp, Yedikule’ye hapsedildi. Bir süre sonra bağışlandı.
KAYNAK: GROİLER İNTERNATİONAL ENCYCLOPEDİA, CİLT-1, 1993, DANBURY, CONNECTİCUT-İSTANBUL