Ahkamul Kuran – Herrasi Tefsiri, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Ahkâmü’l-Kur’ân. Şafiî fakihi ve müfessir Kiyâ el-Herrâsî’nin (ö. 504/1110) ahkâm âyetlerinin tefsirine dair eseri.

İmam Şafiî’nin Beyhaki tarafından derlenen Ahkâmü’l-Kur’ân’ ahkâm âyetlerinin tamamını ihtiva etmediği için, Kiyâ el-Herrâsî diye tanınan Ebü’l-Hasan İmâdüddin Ali b. Muhammed et-Taberi’nin bütün ahkâm âyetlerini tef­sir eden bu eseri Şâfiîler’ce en önemli fıkhî tefsirlerden biri olarak kabul edil­miştir. Eserde âyetler tefsir edilirken önce muhtemel mânaları üzerinde durulmuş ve bazı kelimelerin sözlük an­lamlan açıklanmıştır. Bu açıklamalar, yer yer Arapça dil bilgisi kaideleri ve şiirlerle de desteklenmiştir. Daha son­ra aynı mahiyetteki diğer ahkâm âyet­leri zikredilmiş, nüzul sebepleri ve ko­nu İle ilgili hadisler nakledilmiştir. Ayrı­ca nâsih ve mensuh âyetler gösterilmiş, ashap ve tabiîn fakihlerinin görüşlerine de yer verilmiştir. Şafiî mezhebine taas­sup derecesinde bağlı olan Kiyâ el-Herrâsî. eserinin mukaddimesinde en isa­betli ve en sağlam mezhebin Şâfıî mez­hebi olduğunu, İmam Şafiî’nin mese­leleri maharetle ve dirayetle ele aldı­ğını gördükten sonra bu eseri yazdığı­nı açıklar. Hatta İmam Şafiî’nin birçok görüşünün zan ve tahminin Ötesinde kesinlik ifade ettiğini söyler. Müellif, İmam Şafiî’ye muhalif görüşler ileri süren aynı mezhebe bağlı âlimler hak­kında müsamahalı bir dil kullanmakla birlikte, kendisi gibi Ahkâmü’l-Kur’ân’a dair bir eser yazan Hanefî âlimlerinden Cessâs’a aynı müsamahayı gösterme­miştir. Hatta onun Nûh kadar uzun bir ömür sürse bile Şafiî’yi anlayamayaca­ğını ileri sürmüştür (bk. s. 67, 222, 385, 387,402,404,417.431,441 vd.).

Eser ilk defa Mûsâ Muhammed Ali ve İzzet Ali Atıyye tarafından iki cilt halin­de neşredilmiştir (Kahire 1974). Daha sonra tekrar gözden geçirilerek yeni­den basılmıştır (Beyrut 1405/ 1985).

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi