Abdülhak Molla kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Abdülhak Molla kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1787-1854) Osmanlı hekim. Türkiye’de karantina örgütünün kurulması, zorunlu çiçek aşısının uygulanması ve tıp öğrencilerine otopsi yapma hakkının tanınması, tıp alanında gerçekleştirdiği başlıca hizmetlerdir. Divan-ı Hümayun’da görevli Mehmed Emin Şükûhi Efendi’nin oğlu, tarihçi ve hekimbaşı Hayrullah Efendi’nin babası, Abdülhak Hamid’in dedesidir. İstanbul’da doğdu, aynı kentte öldü.
Medresede hekimlik öğrenimi gördükten sonra, 1801’de Eski Saray’a hekim oldu. Halet Efendi’nin aleyhinde konuştukları gerekçesiyle, büyük kardeşi Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi ile birlikte Keşan’a sürüldü. Bir yıl sonra küçük kardeşleri tarihçi Hızır İlyas, II. Mahmud’dan af çıkartıp İstanbul’a dönmelerini sağladı. Bir süre eski görevine devam eden Abdülhak Molla, 1827’de Asakir-i Hassa hekimbaşı-lığına atandı. Medreseden yetiştiği için kendisine 1828’de Selanik, sonra Yenişehir mollalığı, 1829’da “Mekke” ve 1832’de “İstanbul” payesi verildi, 1834’te de hekimbaşılığa atandı. Mekteb-i Tıbbıye-i Adliye nazırlığına seçildi. 1836’da “Anadolu” payesi verildi. Aynı yıl hem payesi geri alındı, hem de hekimbaşılık-tan uzaklaştırıldı.
1839’da yeniden Anadolu kazaskeri ve ikinci kez hekimbaşı oldu. 1841’de Rumeli kazaskeri payesini aldı. 1845’te görevinden ayrıldı. 1847’de Maarif Meclisi başkanlığına ve aynı yıl üçüncü kez hekimbaşılığa getirildi. 1852’de kendisine Reisül-ulema sanı verildi. Eczanesinin kapısına astığı “Ne ararsan bulunur derde devadan gayrı” yazısı onun simgesi olmuştur.
Abdülhak Molla, aruz vezniyle klasik tarzda şiirler de yazdı. Tarih-i Liva adlı basılmamış yapıtında, II. Mahmud’un 1828-1829 yıllarında Rami Çiftliği’ne ve Tarabya’ya yaptığı gezintileri ve bu yıllarda geçen bazı olayları anlatır. Ruznâme adlı yapıtı ise, II. Mahmud’un ölümle sonuçlanan hastalığı üstüne bir hekimbaşı olarak Abdülhak Molla’nın gözlemleridir. Ayrıca, büyük kardeşi Mustafa Behçet Efendi’nin yazmaya başladığı ve geçmiş devrin ilaçlarını, deneylerini, tılsımla tedavi yöntemlerini derlediği Hezar Esrar (Bin Sır) adlı kitaptaki sırların sayısını bine çıkarmaya çalışmışsa da ömrü yetmemiş, ancak oğlu Hayrullah Efendi sır sayısını bine ulaştırabilmiştir.
YAPITLAR:
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Anskilopedisi, 1. Cilt, Anadolu yayıncılık, 1983