AFOROZ
AFOROZ
Yahudiler ve
Hırisliyanlarda belirli suçları işleyen kimselere uygulanan sürekli veya
geçici toplum dışına çıkarılma cezası.
Yahudilerde bu ceza,
Tevrat’la sayılan “büyük günahları İşleyenlere karşı uygulanır. Aforoza
uğrayan kimseyle dindaşlarından hiçbiri ilişki kurmadığı için suçlu, topluluğu
bırakıp gitmekten başka çıkar yol bulamaz ve böylece toplum kendini kimi
davranış biçimlerinin etkisinden bütünüyle korumuş olur. Hıris-tîyanlarda ise,
uygulama biraz daha farklıdır. Yah udilerde bu cezayı gerektiren büyük
günahlar Tevrat’ta belirtilmiş olduğu halde, Hırisiiyanlarda zaman zaman
eklemeler ve çıkarmalar yapılan düzenlenmiş listelerde yer alan “günahlar
sözkonusudur. Nitekim, derlenmesine 1545-1563 Trcnt Konsİli sırasında karar
alınmakla birlikte, yürürlüğe, ancak 1917 Yılında giren Kilise Hukuku Yasası
içinde yer alan bu liste, bu yasanın 1983 yılında elden geçirilmesi sırasında
yeniden düzenlenmiş, ve Aforoz’la İlgili VI. Kitap’taki bu suçların sayısı
37’den 7’ye indirilmiştir. Buna göre aforozu gerektiren günahlar şunlardır:
İnancın büsbütün yitirilmesi ya da kilise doktrinine aykırı inanç taşımak,
Papaya fiilen saldırıda bulunmak, Vatikan’dan onay alınmadan piskopos
atanması, komünyonda kutsanmış ekmeğe küfür etmek, bir papazın, kendisinin
yardımı ve teşviki ile İşlenmiş bir günahı (günah çıkarma yoluyla)
bağışlaması, günah çıkarmadaki gizlilik ilkesinin çiğnenmesi, kürtaj.
Bunlardan üçü topluluk bireyleri, tamamı ve özellikle dördü de kilise
görevlileri tarafından işlenebilecek günahlar olarak görülmektedir.
Aforoz’a uğrayan
kimse, verilen karar uyarınca, topluluğun dışına büsbütün ve sürekli çıkarılabileceği
gibi, belirli bir süre için de İlişkiler kesilebilir. Biraz daha hafif
cezalandırmalarda kilise haklarından yoksun bırakılır; sözgelimi, komünyona
ve kilisedeki ibadet ve ayinlere katılması yasaklanır.
Bütün Hristiyan
mezhepleri, kiliseleri ve cemaatlerinde uygulanan bu toplumdan dışlama
yöntemi, özellikle tarih içinde ve papalığın, kilisenin gücünü arttırmak ve
pekiştirmek doğrultusunda çokça kullanılmış ve hatta kimi siyasal sürtüşmeler
ve çıkar kavgalarında kralların bile aforoza uğratıldığı olmuş, her seferinde
de kilise açısından oldukça olumlu sonuçlar alınmıştır. Papa VII. Gregor
tarafından aforoz edilen Alman Hükümdarı IV. Heinrich’İn tüm yakınlarının
kendisiyle ilişkiyi kesmesi üzerine, karlar içinde yalın-ayak yürüyerek
Papalık Sarayı’na gidip, diz üstü yalvara-rak kendini affettirişi olayı
bunlardan biridir.
Aforoz edilen kişinin
itirafta bulunup, kefarete katlanması halinde bağışlanması mümkündür.
Herhangi bir papaz tarafından bağışlanma yapılabilecek günahların yanında, ancak
ve özellikle piskoposların veya bizzat papanın bağış! amasıyla kalkabilecek
aforoz türleri de vardır.
Başka başka adlar
altında anılsa bile, en son kurulmuş olanına dek tüm Hıristiyan kiliselerinde
aforoz uygulaması vardır.
Zübeyir YETİK
Bk. Hıistiyanlık,
Kilise, Papalık. [1]