Huşhal Han Hatak Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Hûşhâl Han Hatak (ö. 1100/1689) Peştular’ in millî şairi ve kumandanı.

1613’te, büyük dedesi Melik Akûray ta­rafından Pencap bölgesinde kurulan Akû-re şehrinde doğdu. Bâbürlü Devleti’nin hizmetinde bulunan Melik Akûray Peştu kabilelerinden Hatak’in reisiydi. Ekber Şah (1556-1605) tarafından Attok’tan Peşâver’e giden yolun vergisini toplamakla görevlendirilmişti. Hûşhâl’in babası Şehbâz Han ve dedesi Yahya, Cihangir ve Şah Cihan’ın hizmetinde bulundular. Hûşhâl, gençliğinde babasıyla birlikte âsi kabile­lere karşı girişilen savaşlara katıldı. Baba­sı bir savaşta öldürülünce “han” unvanı ile onun yerine geçti, 1641’de Hatak ka­bilesinin reisi oldu. 1645’te subay olarak katıldığı Belh ve Bedahşan savaşlarında gösterdiği yararlılıklardan ötürü Şah Ci­han tarafından ödüllendirildi.

Ekber Şah zamanından Evrengzîb dö­nemine (1658-1707) kadar Bâbürlü hü­kümdarlarına hizmet eden ve bu hizmet­leri karşılığında büyük ödüllere nail olan Hatak kabilesinin talihi bu son hükümdar döneminde tersine döndü. Hûşhâl Han’ın, Bâbürlü hükümdarları ile aralan iyi olma­yan kabilelerle uzlaşma yoluna gitmesi, ay­rıca sarayda onun hakkında çıkan dediko­dular Evrengzîb’i kızdırdı. Evrengzîb, önce ailenin Ekber Şah zamanından beri alageldiği yol vergisinden onu mahrum etti. Ardından Kabil valisi ve onun Peşâver’deki temsilcisinin düzenlediği bir planla tutuk­lanarak Delhi’ye gönderildi (1074/1664).

İki yıl sonra Bâbürlü hükümdarlarına sadık kalması şartıyla memleketine dön­mesine izin verilen Hûşhâl burada bölge valisi II. Mehabet Han’la iyi ilişkiler kurdu. Onun başka bir bölgeye tayin edilmesini fırsat bilerek Bâbürlü hâkimiyetine karşı olan kabileleri birleştirmek üzere faaliyet göstermeye başladı. Patanlar’ın en güç­lü kabilesi Afridîler’le anlaşarak Evrengzîb’e bağlı kabilelerden Bengeşler’e kar­şı harekete geçti ve onları yendi. Ancak 1674’te Evrengzîb’in bugün Pakistan sı­nırları içinde bulunan Hasanabdal kasa­basına gelerek başlattığı askerî harekât sonucu muhalif kabilelerin mukavemeti kırıldı. Hûşhâl Han bunun üzerine oğlu Eşref Han lehine kabile reisliğinden çekil­di. Evrengzîb’in yanında yer alan diğer oğ­lu Behram Han onunla savaşa girişince dağlık bölgelere sığınmak zorunda kaldı. Hûşhâl Han son günlerini Afridîler arasın­da geçirdi. 1100’de (1689) ölünce vasiyeti üzerine Akûre’nin yaklaşık 6 km. batısın­da ıssız dağlık bir yere defnedildi. Onun bu son isteği Pakistan’ın millî şairi İkbal’in şiirlerine yansımıştır.