20.Yüzyıl Başında Rus Şiirinde Yeni Akımlar

Rusya’da Simgeci (Sembolist) akımın 1914’ten hemen önceki yıllarda etkinliğini yitirmeye başlamasından sonra, çeşitli şiir eğilimleri baş göstermişti. 1917 Ekim Devrimi bu yenilikçi akımların, açılımlar yapmasında etkili oldu. İtalyan şair ve yazar Marinetti’nin 1909’daki Gelecekçilik Bildirgesi’nden üç yıl sonra Rusya’ da “Poşçoçina obşçestvennom kusu” (“Yaygın Beğeniye Bir Şamar”) başlıklı bir bildirge yayımlandı. David Burliyuk (1882-1967), Aleksey Kruçyenik (1886), Vladimir Mayakovski, Velimir Hlebnikov (1885-1922) ve Vasili Kamenski’ nin (1884-1961) imzalarını taşıyan bildirge Rus Gelecekçileri’nin (Fütüristler) görüşlerini ana çizgileriyle özetliyordu. Bildirgede şu tür cümleler yer alıyordu: “Geçmiş boğucudur. Akademi ve Puşkin hiyerogliflerden daha anlaşılmazdır. Puşkin’i, Dostoyevski’yi, Tolstoy’u vb. geminin güvertesinden denize atın, ilk aşkını unutamayan sonuncusunu da anlayamayacaktır”. Bildirgede bunlardan başka, sözcük dağarcığının, türetilmiş sözcüklerle genişletilmesi (neolojizm) isteniyordu. Bu isteklerde Marinetti’nin etkisi açıksa da Rus Gelecekçiliği, özellikle toplumsal ve siyasal kimliği açısından Italyan Gelecekçili-ği’nden bambaşka yönde gelişti. Rus Gelecekçi-leri, Italyan Gelecekçiliği’nden ayırmak için kendilerine Kübik Gelecekçiler (Kübo Fütüristler) adını verdiler. Kübik ön ekini, 1906’da Fransız resminde başlayan Kübizm akımının etkisiyle aldılar. 1912-1914 arasında yayılan Kübik Gelecekçilik’in öncülüğünü edebiyatta Mayakovski, resim alanında ise Maleviç üstlendi.

Rus Gelecekçiliği, başlangıçta, donemin edebi idealleriyle uyuşamayan ve çağdaş yaşamla ilişkili yepyeni bir şiir yaratmak isteyen yetenekli gençlerin bir araya geldiği bir eğilimdi. Geçmişin yadsınması, gökdelenler, buharlı gemiler gibi modem araç ve mekânların yüceltilmesi, eski “duygusal” temaların mahkûm edilmesi gibi noktalardan yola çıkıyor, çağdaş dönemin özgün sesi olmak istiyordu. Gerçekte Gelecekçi-ler’in sanata yönelttikleri eleştirilerin altında toplumsal eleştiri yatıyordu. Marinetti’nin sansasyonel tutumuna, şiddette bir çıkış aramasına karşılık, Rus Gelecekçileri toplumsal sistemin tinsel yaşamı öldürdüğüne inanan devrimci kişilerdi. Mistik şiire karşı çıkarken aynı zamanda dinin toplumsal etkinliğine de başkaldır-mış oluyorlardı. Sanatta tüm geçmişi yadsımaları, bir bakıma, çarın reformcu görüşlere karşı önerdiği romantik tutuculuğa bir tepkiydi.

Rus Gelecekçiliğinin yanı sıra boy gösteren başka şiirsel eğilimler arasında Akmeizm de vardı. Nikolay Gumilev (1886-1921) ve Anna Ahmatova’nın öncülük ettiği Akmeist grup güncelliğin ve gerçek deneyimin beklentilerini birinci sıraya koyuyordu. Parlak bir teknik, sınırlı bir alanda canlı etkiler yaratma gibi görüşler Akmeistlerce savunuluyordu. Siyasal açıdan Devrim’in idealleriyle uyuşamayan Akmeizm ’in lideri Nikolay Gumilev 1921’de karşı-devrimci eylemlerinden ötürü kurşuna dizilince hareket sönmeye yüz tuttu.

Bir başka grup da îmgeciler’di. Amy Lowell (1874-1925), Ezra Pound gibi Amerikan şairlerinden etkilenen İmgeciler 1917’de ortaya çıktılar. Konuyu ve içeriği ikinci plana atıp imgeyi ön plana çıkaran İmgeciler, imgenin zengin bir biçimde kullanılmasıyla sağlanabilecek bir çekiciliği savunuyorlardı. Bu akımın en büyük şairi olarak Sergey Yesenin kabul edilir.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi