Tevfik Rüştü Aras kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Tevfik Rüştü Aras kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1883-1972) Türk siyaset adamı. Tek parti döneminde on üç yıl dışişleri bakanlığı yapmıştır. Çanakkale’de doğdu. İstanbul’da öldü. Beyrut Tıbbiyesi’ni bitirdi. İzmir, Selanik ve İstanbul’da doktorluk yaptıktan sonra siyasete atılarak İttihat ve Terakki Fırkası’na girdi. Mütareke sırasında Meclis-i Ali-i Sıhhî (Yüksek Sağlık Kurulu) üyesi idi. 1920’de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Menteşe (Muğla) milletvekili olarak girdi. Bir süre, Kastamonu İstiklâl Mahkemesi üyeliği yaptı. Atatürk’ün kurdurduğu Türkiye Komünist Fırkası’nın kurucuları arasında yer aldı. 1923’te İzmir milletvekili ve dışişleri bakanı oldu. 1938’e değin bu görevde kaldı. Bakanlığı sırasında Türkiye-SSCB dostluğunu geliştirmek ve Balkanlar’daki anlaşmazlıkları çözümlemek doğrultusunda çaba gösterdi. Türkiye; adına katıldığı uluslararası toplantılarda, silahsızlanma, büyük devletlerin hegemonyacı siyasetlerinin engellenmesi gibi konulara dikkati çekti.
1939’da Londra Büyükelçiliği’ne atanana değin İzmir milletvekilliğini sürdürdü. 1943’te emekliye ayrıldı. İnönü ile aralarındaki sürtüşme nedeniyle, 1946’da çok partili döneme geçildikten sonra Demokrat Parti’yi destekledi. Başta Tan olmak üzere çeşitli gazetelere yazılar yazdı. 1952-1959 arasında İş Bankası Yönetim Kurulu başkanlığı yaptı. 27 Mayıs sonrası Yeni Türkiye Partisi’ni desteklemekle birlikte etkin olarak siyasete katılmadı.
Tevfik Rüştü Aras, anıları ve siyasal konulara ilişkin yazılarının yanı sıra Academie Diplomatique Internationale (Uluslararası Diplomasi Akademisi) tarafından yayımlanan Dictionnaire diplomatique’tt (Diplomasi Sözlüğü) “La Politique Exterieure de la Turquie” (Türkiye’nin Dış Siyaseti) maddesini yazmıştır. Öte yandan tıp alanında yazdığı Çiçek Hastalığı, Isıtma (Sıtma) ve Papatatis Humması adlı kitapları vardır.
YAPITLAR:
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 7. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983
TEVFİK RÜŞTÜ ARAS KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Türk siyaâset adamı ve diplomat. 1883’te Çanakkale’de doğdu. İlk ve Orta öğrenimden sonra Beyrut Tıbbiyesini bitirdi. İzmir, Selânik ve İstanbul’da askerî hekimlik yaptı. İttihat ve Terakki fırkasına üye oldu. Teceddüt Fırkası’nın kuruluşuna katıldı. İlk TBMM’ye
Menteşe(Muğla) milletvekili olarak girdi. Kastamonu İstiklâl mahkemesinde vazife alarak Türkiye’de yeni kurulan rejime karşı çıkan pekçok kimsenin cezâlandırılmasında aktif rol aldı. TBMM adına Bolşevikliğin (Komünizmin) temel esas ve uygulamalarını incelemek üzere Sovyetler Birliğine gönderilen heyette yer aldı. Dönüşünde Mustafa Kemal Paşanın isteği üzerine resmî Türkiye Komünist Fırkası (Partisi) kurucuları arasında yer aldı. 1923’te İzmir Milletvekili oldu. İsmet İnönü ve Celâl Bayar hükûmetlerinde kesintisiz olarak (1925-1938) dışişleri bakanlığı yaptı. Türk Sovyet dostluğunun gelişmesi için çalıştı. Türk dış politikasının Sovyetler Birliği tezlerine uygun olarak gelişmesini sağladı. Balkan Konferanslarında ve Balkan Paktının kurulmasında aktif rol aldı.
Atatürk’ün hastalığı sırasında İsmet İnönü’ye karşı olan grup içinde yer aldı. İnönü Cumhurbaşkanı olunca yeni hükûmette görev verilmeyerek 1939’da Londra büyükelçiliğine gönderildi. 1943’te emekli olarak yurda döndü. İnönü’ye karşı olduğu için 1946’da Demokrat Partiyi destekledi. Aynı yıl Fevzi Çakmak ve Zekeriya Sertel gibi kişilerle birlikte İnsan Hakları Cemiyetinin kuruluşuna katıldı. 1952-59 yılları arasında İş Bankası Yönetim Kurulu başkanlığı yaptı. 27 Mayıs 1960 sonrasında Yeni Türkiye Partisine girdi. Fakat siyasette aktif olarak yer almadı. Dış politika konusundaki yazılarını Görüşlerim adlı 2 ciltlik eserinde topladı. Numan Menemencioğlu tarafından derlenen nutukları Lozan’ın İzlerinde On Yıl adıyla yayımlandı. Şahsî ve siyâsî hayatı boyunca zikzaklı bir yol tâkip eden Türk dış politikasını millî olmayan hedefler doğrultusunda yönlendiren Tevfik Rüştü Aras 5 Ocak 1972’de İstanbul’da öldü.
KAYNAK: REHBER ANSİKLOPEDİSİ, 19. CİLT