TÂVÛS BİN KEYSÂN KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Ebû Abdi’r-Rahmân el-Yemânî, meşhur muhaddislerdendir. Aslen Fârisî’dir. Himyer kabilesi âzadlılarından bulunduğu cihetle kendisine, “Tâvûs-i Himyerî” de denir. Bir kavle göre adı “Zekvân” dır. Tâvûs ise lâkabıdır. Vefatı (106) târihine müsadiftir.
Mevki-i İlmisi:
Tâvûs büyük bir muhaddis, kuvvetli bir fakîh, kadîm müfessirlerden ma’dûd pek muhterem bir zâttır. Sika olduğunda muhaddicler müttefiktir. Kırâet İlmi’ni İbn-i Abbâs’dan teallâm etmiş, Hazret-i Âişeden, Ebû Hüreyre, Abdu’llâh İbn-i Ömer, Abdu’llâh İbn-i Amr, Zeyd b. Erkanı gibi Sahâbe-i Kirâm’dan hadîs ve ilim ahzeylemiştir. Kendisinden de oğlu Abdu’llâh ile, Zührî, İbrahim b. Meysere, Mücâhid, Amr b. Dînâr gibi zâtlar rivayette bulunmuşlardır.
İbn-i Ebî Hâtem ve İbn-i Ebi’d-Dünyâ, Tâvûs’dan şöyle naklederler: “Tâvûs dedi ki : Bir şahıs, yâ Resûlâ’llâh, ben vakf ediyor, Vech-i İlâhî’yi diliyor, ikaametgâhımın, -uhrevî makaamımın- görülmesini arz eyliyorum, demiş, Resûl-i Ekrem de kendisine redd-i cevâb etmemiş idi. Bunun üzerine,[23]
imdi herkim Rabbının likaasını, -rızâsını- ümid ediyorsa hâlis amel işlesin ve Rabbının ibâdetine hiçbir kimseyi şerik ittihâz etmesin.” âyet-i kerîmesi nazil oldu.
Velhâsıl, Tâvûs, büyük bir zât idi. Zehebî diyor ki : “Tâvûs, ehl-i Yemen’in şeyhi, bereketi ve müftîsi idi. Büyük bir celâlet sahibi bulunuyordu. Pek çok Hac yapmış, nihayet Mekke’de kable’t-terviye vefat etmiş, namazım Hal’fe Hisâm b. Abdi’l-Melik kıldırmıştır. Rahmetu’llâhi aleyh.
Me’hazta : Lübâbü’n-Nükul,. Tezkiretü’l-..Hufaz, Takrîbü’t-Tehzib, Mevzûâtü’l-Ulûm.[24]
KAYNAK: Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi (Tabakatü’l-Müfessirin), Bilmen Yayınevi