Kimdir

Refet Bele kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Refet Bele kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1881-1963) Türk asker ve siyaset adamı. Kurtu­luş Savaşı komutanlarından ve Te­rakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucularındandır. İstanbul’da doğdu, 2 Ekim 1963’te yine İstanbul’ da öldü. 1898-1899’da Harbiye’den subay çıktı. Ordu ve jandarma örgütünde önemli görevler aldı. 1912’de Harp Akademisi’ni bitirdi. Jandarma Genel Komutanlığı yaptı. I. Dünya Savaşı’nda Filistin cep­hesinde görev aldı. Özellikle II. Gazze Savaşı’nda büyük yararlıklar gösterdi.

Mütareke döneminde merkezi Sivas’ta olan III. Kolordu Komutanlığı’na atandı. 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal’le birlikte Samsun’a çıkanlar arasınday­dı. İstanbul yönetimini tanımayıp Milli Mücadele saflarına katıldığı için 13 Temmuz 1919’da İstanbul hükümetince görevinden alındı.

Ardından Hey’et-i Temsiliye’ye seçilerek 4 Eylül 1919’da toplanan Sivas Kongresi’ne katıldı. I. Kon­grede Amerikan mandasını savunanların yanında yer aldı. TBMM’ye İzmir milletvekili olarak katıldı. Eylül 192Û’de içişleri bakanı oldu. Ekim 1920’de Konya’da Kuva-yı Milliye’ye karşı gelişen olayları bastırdı. Kurtuluş mücadelesinin giderek yoğunlaştığı bu dönemde Batı Cephesi, Batı ve Güney cepheleri olmak üzere ikiye ayrıldı. Batı Cephesi komutanlığı­na İsmet Bey (İnönü), Güney Cephesi komutanlığına da Refet Bey atandı.

Kasım 1920’de gerçekleşen bu atamanın ardından düzenli ordu birliklerinin oluşturulmasına başlandı. Burada gösterdiği yararlıklar nedeniyle Aralık 1920’de mirliva (tuğgeneral) oldu. Mart 1921’de içişleri bakanlığından ayrıldı. Mayıs 1921’de İsmet Paşa’dan boşalan genelkurmay başkanlığına gelmek istedi. İsteği Mustafa Kemal tarafından reddedilince önerilen Milli Savunma bakanlığını kabul etmeyerek bir süre dinlenmek için Kastamonu’ya çekildi. Tem­muz 1921’de yeniden içişleri bakanı oldu. Ağustos 1921’de milli savunma bakanı olan Refet Paşa, yakla­şık iki ay içişleri bakanı vekilliği görevini de yürüttü. Milli Savunma Bakanlığı görevi ise Ocak 1922’de sona erdi. Refet Paşa, Ekim 1922’dc Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcisi olarak, Mudanya Mütarekesi uya­rınca, Trakya’yı Yunanlılar’dan teslim almakla görev­lendirildi. 19 Ekim 1922’de İstanbul’a geldi. Kasım 1922’de de Ankara Hükümeti’nin İstanbul temsilcili­ğine atandı. Yaklaşık bir yıl Doğu Trakya komutanlı­ğı yaptı.

Refet Paşa II. dönem TBMM’ye, İstanbul millet­vekili olarak katıldı. Ekim 1924’te gerçek bir cumhu­riyet rejimine ulaşmak için Cumhuriyet Halk Fırkası’nın meclis üzerindeki baskısına son vermeyi zorunlu gören “Dörtler” hareketi içinde yer aldı. (Diğerleri Hüseyin Rauf (Orbay), Dr. Adnan (Adıvar) ve İsmail Canbulat beylerdi). Daha sonra Halk Fırkası’ndan istifa eden milletvekillerinin de katılımıyla Kasım 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası’na ve özellikle İsmet Paşa yönetimine karşı, cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurdular. Ancak, parti Haziran 1925’te Şeyh Sait ayaklanmasına önayak olduğu gerekçesiyle kapatıldı. Refet Bele, Kasım 1926’da milletvekilliğin­den istifa ederek meclisten çekildi. Aynı yıl Mustafa Kemal’e karşı düzenlenen İzmir suikastı dolayısıyla İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı ve beraat etti. Demokrat Parti kurulduktan sonra yeniden siyasete atıldı; 1946 seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak meclise döndü. Haziran 1950’de Demokrat Parti hükümeti tara­fından Beyrut’taki Mülteci Komisyonu’na Türk dele­gesi olarak gönderildi. Bu görevi Mart 1961’e değin sürdürdü.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 14. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983

Refet Bele kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Türk asker ve siyâset adamı. 1881 senesinde İstanbul’da doğdu. İlköğrenimden sonra 1899 senesinde Harbiye Mektebini (Harp Okulu), 1912 senesinde Erkân-ı Harbiye Mektebini (Harp Akademisini) bitirdi, Kurmay Subay olarak Osmanlı ordusuna katıldı. Balkan Savaşında ve Birinci Dünyâ Savaşında çeşitli cephelerde savaştı. Birinci Dünyâ Savaşı sırasında FilistinCephesinde özellikle İkinci Gazze Muhârebesinde büyük yararlıklar gösterdi. 1916’da Kurmay albaylığa terfi etti. Mütâreke döneminde merkezi Sivas’ta bulunan 3. KolorduKomutanlığına tâyin edildi. 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal’le birlikte Samsun’a çıkıp Millî Mücâdeleye katıldı. Amasya Tamîmî kararlarının hazırlanmasında yardımcı oldu. 13 Temmuz 1919’da ordudaki vazifesinden ayrıldı. Erzurum Kongresinde Heyet-i Temsîliyeye seçilerek, Sivas Kongresine katıldı. Bu kongrede Amerikan mandasını savunan grup arasında yer aldı. Konya’da Delibaş, Denizli’de Demirci Mehmed Efe ve Çerkez Ethem tarafından idâre edilen karşı hareketlerin bastırılmasında vazife aldı. Güney Cephesi Komutanlığına getirildi. Son Osmanlı Meclis-i Meb’ûsanına İzmir milletvekili seçildi. Ankara’da toplanan TBMM’yeİzmir milletvekili olarak katıldı. 16 Eylül 1920’de Dâhiliye Vekili (İçişleri Bakanı) oldu. 21 Nisan 1921’de Dâhiliye Vekilliğinden ayrıldı. 30 Haziran 1921’de tekrar aynı vazifeye getirildi. 6 Ağustos 1921’de ek olarak Müdâfaa-i Milliye Vekilliğini(Milli Savunma Bakanlığını) de üstlendi. Dâhiliye Vekilliği 10 Ekim 1921’e kadar sürdü. Müdâfaa-i Milliye Vekilliğiyse 10 Ocak 1922’ye kadar devam etti. Ekim 1922’de TBMM temsilcisi olarak Mudanya Mütârekesi gereğince Trakya’yı Yunanlılardan devralmakla vazifelendirildi. Kasım 1922’deAnkara Hükûmetinin İstanbul temsilciliğine tâyin edildi. Halîfe Abdülmecîd Efendiye bir at hediye etmesi ve hilâfetin korunmasından yana tavır takınması sebebiyle Mustafa Kemal’le arası açıldı. TBMM’nin ikinci döneminde İstanbul milletvekili seçildi. Mustafa Kemal’in asker ve sivil kadroların ayrı ayrı olması gerektiğini söylemesi üzerine milletvekilliğini tercih etti ve komutanlık vazifesinden ayrıldı.

Bir grup arkadaşıyla birlikte 8Kasım 1924’te Cumhûriyet Halk Fıkrasından istifâ eden Refet Bele, 17 Kasım 1924’te ilk muhâlefet partisi olan Terakkiperver Cumhûriyet Fırkasının kuruluşunda yer aldı. Partinin Haziran 1925’te kapatılmasından sonra 17 Haziran 1926’da Mustafa Kemal’e karşı düzenlenen İzmir suikastiyle ilgili olarak tutuklandı ve İstiklâl Mahkemesinde yargılandı. Fakat beraat etti. Kasım 1926’da milletvekilliğinden istifâ ederek Meclisten çekildi. 1939 yılında İstanbul’dan milletvekili seçilerek tekrar TBMM’ye girdi. 1950’ye kadar dört dönem İstanbul milletvekili olarak vazife yapan Refet Bele, Haziran 1950’de Demokrat Parti hükûmeti tarafından Beyrut’taki Birleşmiş Milletler Filistin Mültecilerine yardım komitesine Türk delegesi olarak gönderildi. Bu vazifeyi Mart 1961’e kadar sürdüren Refet Bele, 2 Ekim 1963’te İstanbul’da öldü.

KAYNAK: REHBER ANSİKLOPEDİSİ, 17. CİLT