Pierre Belon kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Pierre Belon kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1517-1564) Fransız doğabilimci. Karşılaştırmalı anatominin ve çağdaş embriyolojinin temellerini atmış, evrim kuramları için önemli veriler sağlamıştır. 1517’de Le Mans yakınlarındaki Sarthe’da doğdu. Yoksul bir ailenin çocuğuydu, genç yaşta yeteneğiyle dikkati çekerek tıp okuması için bir piskopos tarafın­dan Paris’e gönderildi. 1540’ta Almanya’daki Wittenberg Universitesi’nin Botanik Bölümü’nde Valcrius Cordus ile çalışmaya başladı. 1546’da Tournon Kardinali François’nın desteğiyle Doğu Akdeniz’de iki yıl sürecek bir araştırma gezisine çıktı. Kral II. Henri’nin parasal desteğini yitirdiği için son yılların­da geçim sıkıntısı çeken Belon, Nisan 1564’te Paris’te­ki Boulogne Ormanı’nda bitki örnekleri toplarken kimliği bilinmeyen saldırganlarca öldürüldü.

Belon’un 1551’den başlayarak yayımladığı ki­taplarının pek çoğu iki yıllık Doğu Akdeniz gezisine ilişkin gözlem ve bilgilerini içerir. Botanikle ilgili araştırmalarını biri kozalaklı bitkilere, öbürü ise bahçe bitkilerine ayrılmış iki ciltte toplayan yazar, Lübnan sedirini Batı Avrupa’ya ilk kez tanıtmış, Fransa’da iki büyük botanik bahçesi kurarak bu alanda da öncülük etmiştir. 1551’de yayımlanan L’histoire naturelle des estrarıges poissons marins (“Garip Deniz Balıklarının Doğa Tarihi”) ile 1553’te basılan De aquatilibus’tz (“Su Canlıları Üstüne”) deniz hayvanlarını konu alan Belon, bu yapıtlardan ilkinde memeli bir balık olarak yunusun yapısını ve embriyolojisini, İkincisinde de yumuşakçaları, kabuk­luları ve solucanları inceler. Sınıflandırması büyük ölçüde Aristoteles’inkine benzeyen her iki yapıtta da çizimler Daniel Barbaro adlı bir Venedikli’nin kale­minden çıkmıştır. 1553 tarihli başka bir kitabında da Doğu Akdeniz’i çevreleyen ülkelerdeki arkeoloji, zooloji ve botanik gözlemlerini aktaran Belon’un en önemli yapıtı, 1555’te yayımladığı L’histoire de la nature des oyseaux’dur (“Kuşların Doğa Tarihi”). Bu yapıtta yer alan ve Aristoteles sistemine göre sınıflan­dırılmış iki yüzü aşkın kuş türü büyük ölçüde Avrupa kökenlidir. Böyle olmakla birlikte yapıtın gerçek değeri Belon’un giriş bölümünde kuş ve insan iskele­tini karşılaştırarak, geniş anlamda kuş ve balıklardan memelilere kadar tüm omurgalıların iskelet yapısı arasındaki benzerliğe dikkati çekmesinden kaynakla­nır. Bu savıyla karşılaştırmalı anatominin temellerini atmış olan Belon, evrim kavramının ve kuramlarının gelecek yüzyıllardaki gelişmesine de ışık tutmuştur.

YAPITLAR (başlıca):

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 15. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983