Normaldışı (Anormal) Davrarnş Nedir?

Normaldışı davranışın ne olduğunu kesin olarak tanımlamak, sınırlarını çizmek ve herkes tarafından kabul edilebilir tek tanım yaratmak çok zordur. Şimdi çevrenizdeki 5 kişiye “Normaldışı davranış nedir ?” diye sorun. Büyük olasılıkla bu beş kişi size beş farklı tanım sunacaktır. Kimileri anormal davranışı herkesde gözleyeme- yeceğimiz tuhaf davranışlar olarak tanımlarken bazıları bireyde stres ve sıkıntıya yol açan davranışlar, bazıları ise toplumun kültür ve değerlerine aykırı olan davranışlardır şeklinde tanımlayacaklardır.
Normaldışı davranışın bütün boyutlarını kapsayacak tek bir kriterin ve tanımlayıcı özelliğin bulunmaması ve normal ve normaldışı davranış arasında çok net bir sınırın olmaması normaldışı davranışı tanımlamayı zorlaştıren en temel iki neden arasında sayılabilir.

Bu zorluktan hareketle, klinik psikolojide normaldışı davranışın tanımlanmasında Şekil 7.2’de sıralanmış olan 3 kriter önerilmiştir (Morris, 2002).
Normaldışı Davranış     

 
İşlevsellikte
Bozulma
Kişisel Rahatsızlık Hissetme
Toplumsal Normlardan Sapma/İstatistiksel Seyreklik

Normlara Uygunluk: Davranı§m Nadir Olarak Gözlenmesi Ya da Toplumsal Normların İhlal Edilmesi
Anormal davranışın bir yönü bireyin davranışının toplumda yaygın kabul göreren sosyal normları ihlal etmesi, toplumun genelinin sergilemiş olduğu davranışlardan belirgin farklılık göstermesidir. Örneğin, obsesif-kompulsif bir kişinin tuvaletten çıkınca ellerini 50 defa yıkaması, ya da psi- kotik bir bireyin sürekli olarak sesli bir şekilde sanki karşısında biri varmış gibi küfürlü konuşması normların ihlaline örnek olarak verilebilir.
Ayrıca bir davranışın toplumda seyrek olarak gözlenmesi anormalliğin diğer bir özelliğidir. Bir bireyin davranışının istatiksel olarak seyreklik gösterip göstermediğine karar vermede normal eğiri ya da çan eğrisi kullanılır. Bu eğride insanların çoğunun sergilediği özellikler ortaya yerleştirilir ve insanların çok azının iki uca yerleşeceğine inanılır. Örneğin, zekâ testinden normal zekâ düzeyi için en düşük puan 90’dır. Bir bireyin bunun altında bir puan olan 60 aldığında kolayca normal zekâ düzeyinde olmadığı sonucu çıkarılabilir.

Güçlü Yönleri: İstatistiksel olarak bir davranış ya da özelliğinin toplumun genelinde gözlenme oranının belirlenmesi bir bireyin herhangi bir psikolojik testten almış olduğu puanın yorumlanmasını kolaylaştırır. Zayıf Yönleri: Öncelikle bir toplumun içinde bir grup tarafından yaygın olarak sergilendiği için normal kabul edilen bir davranış başka bir grup tarafından çok nadir sergilendiği için normaldışı kabul edilebilir. Ayrıca herkes tarafından kabul görmüş bir kesme puanı bulmak oldukça zordur. Örneğin, zekâda hangi puanın altında aldığında normalin altında kabul edileceği hâlâ tartışma konusudur.

Kişisel Rahatsızlık Hissetme
Bu tanıma göre normaldışı davranışlar bireyin kendisinde belirgin bir sıkıntıya, rahatsızlığa yol açan davranışlardır. Örneğin, bir öğrencinin sınavdan önce elleri titremeye, nefes almakta zorlanmaya ve elleri kontrolsüzce terlemeye başlıyorsa ve bu durum kendisinde belirgin bir sıkıntıya ve zorlanmaya yol açıyorsa bireyin sınav kaygısı normaldışı bir davranış olarak adlandırılabilir (Morris, 2002),
Güçlü Yönleri: Bireye herhangi bir duygusal ya da davranışsal problem yaşayıp yaşamadığı sorulduğunda bunu rahatlıkla ifade edebilir ve gereklinde profesyonel yardıma başvurabilir çünkü bu problemler bireyde belirgin bir sıkıntıya yolaçar,
Zayıf Yönleri: Hasta olarak adlandırılan her birey bu durumdan dolayı psikolojik bir sıkıntı yaşamayabilir. Örneğin, çok ağır psikiyatrik vakalarda gerçeklikle bağlantısı kopmuş bir çok kişi değerlendirme yetisini kaybettiği için bu durumdan herhangi bir sıkıntı duymayabilir. Ayrıca bazı bireyler çevresine karşı oldukça yıkıcı davranışlar sergilemelerine rağmen bu durumdan herhangi bir rahatsızlık duymayabilirler. Ayrıca ne kadar sıkıntı duyduğunda bunun anormal davranış olarak kabul edileceği üzerinde kesin bir yargıya varmakta kolay değildir.
İşlevsellikte Bozulma
Birey yaşadığı psikolojik ya da davranışsal problemlerden dolayı işlevselliği bozulmuş yani normal hayatını sürdürebilmesi belirgin bir şekilde zorlaşmıştır. Örneğin, işinden dolayı sürekli seyahat etmek zorunda kalan ancak uçak fobisi nedeniyle bu seyehatlere katılamayan bir çalışanın bu durumu iş hayatında işlev bozukluğuna y©l açmıştır (Mrris, 2002).
Güçlü Yönleri: Sosyal ve iş hayatındaki belirgin b©zulma bireyleri problemlerine ilişkin yardım arama davranışına yönlendirir.
Zayıf Yönleri: Tıpkı diğer kriterlerde ©lduğu gibi iş ve sosyal hayattaki hangi derecedeki bir bozulmanın anormal olarak kabul edileceğini belirlemek zordur.
Aynı şekilde yeterli kabul edilebilir işlevselliğin kriterlerini de tam olarak belirlemek zordur.