Mesud ibn Nâmdâr kimdir? Hayatı ve eserleri

Mesud ibn Nâmdâr kimdir? Hayatı ve eserleri: XI. yüzyılın ikinci yarısında Azerbaycan’ın Beylegan şehrinde dünyaya gelmiştir. XII. yüzyılın ilk çeyreğinde ölmüştür. Beylegan, Gence ve Şirvan il idarelerinde memur olarak çalışmıştır. Eserlerini Türkçe, Arapça ve Farsça yazmıştır. Bazı Arapça hikâye ve mektupları ile birlikte divan şiirinin çeşitli nazım biçimlerinde yazdığı iki bin beyitten fazla şiiri günümüze kadar gelmiştir. Mes’ud İbn Nâmdâd, eserlerinde devrinin siyâsî ve sosyal meselelerine çok yer vermiştir. Genellikle şahların zulmünden, yöneticilerin yetersizliğinden ve adaletsizliğinden çok bahsetmiştir. Eserlerinde  devrin siyâsî ve sosyal meseleleri hakkında hayli bilgi bulunmaktadır.

Mes’ud İbn Nâmdâr’ın şiirlerinden örnekler:

Ġardaşım ġaldı yétim körpe iken dünyade,

Terbiye étmek üçün oldum onu âmade.

Sa{ladım bir teher, o çatdı iyirmi yaşına,

Tanrı pâk ġelb vérib, eġl ġoyubdur başına.

Ötdü artıġ bu yaşından, kéçib ilk gencliyini,

Çatdı idrak évine, atdı daha dincliyini.

Yétdi bir öyle meġame, hevesi artdı onun,

Yolçusu oldu daha éşġ ile sévda yolunun.

Ġoşdu indi başını dostlar ile işret üçün,

Kéçdi günler, emelinden özü oldu küskün.

Üzü döndü daha dostlarla şerab içmekden,

Géri ġaldı o heveslerde ötüb kéçmekden.

Ġulaġ asmırdı nedense déyilen bir sözüme,

Atalıġ étmeyi ferz étdim onunçün özüme.

Bağlanar, bende düşer, söyledim évlense eger,

Düz yola de’vet éder kec gédeni aileler.

De’vet étdim, néçe dost geldi onun meclisine,

Sesimi ġoşdum onun böyle meġamda sesine.

Yémek içmek duası étdi şeher indi ona,

Béyleġan’da hamı geldi o ezizin toyuna.

Ġalmadı kimse şeherde, ġonağım oldu hamı,

Geldiler deste ile {estelerinden savayı.

Ġudalar, ġız terefinden néçe âdil insan

Oldular böyle eziz günde mene bir méhman.

Sayları ço{du yeġin göydeki ulduzlardan,

Bu ya{ında olacaġ toy, dédiler, çatdı zaman.

Ġıza başlıġ dédiler en azı üç min dirhem,

Ġardaşı söyledi ki, men toyuna toybeyiyem.

Bir géce ġövl ġerar oldu ki, toy başlansın,

Tanrı hökmüyle iki sévgili alġışlansın.

Arzumuz, isteyimiz yétdi temamen yérine,

Oynadı beyle gelin… doğdu güneş üzlerine.

Bağlamayla néçe paltar yola saldım, gétdi,

Ya{şı pis toyla büsat söhbeti artıġ bitdi.

Bir çuğul, bîedeb, alçaġ yanıma geldi menim,

Görceyin suretini esdi ġezebden bedenim.

Özü bir nâkes iken, özgeye böhtan atdı.

Ya{şı işler hamısı şer denizinde batdı.

Dédi: Pis iş yaranıb gizlice bir gün arada,

Yaramaz böyle emel, saldı haray ki, burada

Boşboğazlar méy içib, herze ile küy saldı,

Ġelbimi vesvese sı{dı, canımı derd aldı.

Éşidib tehġiri men, ġaldım ayıġ sübhe kimi,

Çağırım dadıma, Yâreb, göresen indi kimi?

Üz tutub dostlara feryâd éledim hiddet ile,

Alışıb yandı ürek ismet ile, ġéyret ile.

Pâk olan ismeti mestler sözü sanma ki, sile,

Sanma düzlük béle nâmerdin elile eyile.

Şer atan kesleri siz redd éleyin dövremden,

Ġoymayın şer to{umun sepsin amansız düşmen.

LÉYLETÜ’L-ĠEDR GÉCESİNDE

“Léyletü’l-ġedr”i Tanrı özü séçib, beyenib,

Haman géce işlemir şéytanın emelleri.

Eger bilmek istesen nedir bu “Léyletü’l-ġedr”

Gerek ki, açıġ gözle sen açasan seheri.

***

Üzüm o Béyleġan’ın en şirin né’metidir,

Ağıllılar danlamaz bu sözçün elbet meni.

Men size {urma payı gönderirem uzaġdan,

Bizim torpaġ olmayıb çünki {urma veteni.

KAYNAK: İRAN TÜRK EDEBİYATI ANTOLOJİSİ, Yard. Doç. Dr. Ali KAFKASYALI, ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ BASIMEVİ ERZURUM-2002