Lem’i Atlı kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Lem’i Atlı kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1870-1945) Türk besteci. Türk Musikisi’nin önde gelen şarkı bestecilerinden biridir. İstanbul’da doğdu. Çok küçük yaşta annesini, babasını kaybetti, ablasının yanında büyüdü. Bir süre Fatih Askeri Rüştiyesi’nde okudu (1882), Soğukçeşme Rüştiyesi’ni bitirdi (1887), daha sonra da Mülki- ye’ye devam etti. 188S’de Dahiliye Nezareti Özel Kalemi’nde çalışmaya başladı, aynı zamanda Takvimi Vekayi (Resmi Gazete) yazarlığı da yapıyordu. 1894’te Zaptiye Nezareti Özel Kalemi’ne atandı. 1907’de, otuz yedi yaşında, memuriyetten çekildi. Memuriyet hayatıyla uyum sağlayamayan Atlı’nın özel hayatı acılarla doludur; dört kez evlenip boşandı, geçim sıkıntısı çekti. Bütün uğraşı musiki olan bir bestecidir.
Musikiye on iki yaşında, Hafız Yusuf Efendi’den ders alarak başladı. Olağanüstü derecede güzel bir sesi vardı. Ablasıyla eniştesi musikiyi çok seviyorlar, sık sık evlerinde o dönemin tanınmış sanatçılarının katıldığı musiki toplantıları düzenliyorlardı. Bu toplantılarda başta Hacı Arif Bey olmak üzere, birçok sanatçıyla tanıştı, hepsinden ayrı ayrı yararlandı. Musiki zevki bu toplantılarda gelişti. On sekiz yaşında ilk şarkısını besteledi; “Hüsnüne etvar-ı nâzın şan senin” mısrasıyla başlayan bu güzel karcığar şarkı musiki çevrelerinde çok beğenildi. Kısa bir süre sonra, ikinci şarkısı, hicazkârdan “Pembelikle imtizaç etmiş tenin” ile bestecilik gücünü iyice kanıtladı. Ama tam bir musiki eğitimi görmedi, sağlam bir kulağı ve belleği olduğu için de nota öğrenme gereğini duymadı. Büyük yeteneği ve zevkiyle çok güzel şarkılar besteledi. Eserlerini başkaları notaya aldı; beş yüz şarkı bestelediğini söylemişse de, iki yüz kadarı günümüze kaldı. Atlı, aynı zamanda çok titiz, başarılı bir okuyucuydu; bu yanıyla da musiki çevrelerinin saygısını kazanmıştı.
Lem’i Atlı XIX. yüzyılın ikinci varışında başlayıp Cumhuriyet’ten sonra da süren şarkı besteciliği döneminin belli başlı temsilcilerinden biridir. Bu dönemin bütün içli romantizmi, duygusallığı onun eserlerinde görülebilir. Şarkı anlayışında Hacı Ariı Bey’den etkilenmiştir; bu bestecinin başlattığı şarkı geleneğine genel olarak bağlı kalmakla birlikte, eskiyi tekrarlamaktan kaçınmış, makamın, usulün kullanılışında türlü yenilikler denemiş, arayışlarını, yeniliklerini geleneksel zevkin yadırgamayacağı bir biçimde musikisine yerleştirmiştir, eserlerinin en çok dikkati çeken yönü, güfte ile besteyi bağdaştırmakta gösterdiği ustalıktır. Şarkılarında söz ile musikinin anlamca birbirinden ayrılmadığı bir bütünlük vardır. Prozodi- ve de önem vermiştir; güftedeki bir mısra kesik kesik söyleniyorsa, bu durum o eserinin bestesinde de görülür.
Atlı, Klasik Türk Musikisi programlarında eserlerine sık sık yer verilen bir bestecidir. Yaşadığı dönemde musiki yayınlarının yaygınlaşması, şarkılarının radyolarda, konserlerde, sahnelerde okunması, plağa alınması, filmlerde kullanılması onun geniş bir kitle tarafından da tanınmasını sağladı. Seçkin parçalarının yanında, ortalama zevke seslenen, hatta belli bir düzeyin altına düşen, başarısız şarkıları da vardır. Bu durum, biraz da, bestecilerin kendilerini şarkı besteciliğiyle sınırlandırıp bu türe bağlı imkânları yavaş yavaş tüketmelerinin bir sonucudur. Nitekim, Atlı şarkı geleneğinin sor. birkaç bestecisinden biri sayılmıştır. 20-25 kadar parçası şarkı repertuarının vazgeçilmez eserleri arasındadır. Bu şarkıları, Lem’i Atlı’ nın değerini gelecekte de koruyabilecek nitelikte eserlerdir.
YAPITLAR:
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 9. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983