Karl Friedrich Brugmann kimdir? Hayatı
Karl Friedrich Brugmann kimdir? Hayatı ve eserleri
Doğum yeri ve tarihi: Wiesbaden – Almanya – 1849
Ölüm tarihi ve yeri: Leipzig – 1919
Alanı: Alman, dilbilimci. Sanskritçe ve karşılaştırmalı dilbilim profesörü.
Brugmann’ın dilbilim çalışmalarına başladığı yıllarda Leipzig Üniversitesi’nde toplanmış bir grup dilbilimci, ses değişmelerinin düzenli olduğunu ve görünen aykırılıkların bazı yeni kurallarla açıklanabileceğini savunmaktaydı. Bunlara hevesli dilciler anlamında ve yarı alaycı bir deyişle Yenidilbilgiciler deniyordu. Gruba katılan Brugmann ile arkadaşı H. Osthoff’un 1878’de Morfolojik Araştırmalar adlı ayrı bir dergi çıkartmaları ve Yenidilbilgiciler terimini kendileri için benimsemeleriyle, yeni akım bu adla tanındı.
Yenidilbilgiciler’in genel tutumu grubun üyelerinden Slav dilleri uzmanı August Leskien’ın “ses kurallarında ayrıcalık yoktur” sözleriyle özetlenebilir. Yenidilbilgiciler dil olgusunu bir bütün olarak ele alıp incelemiş ve ses değişimlerinin gelişigüzel değil, belli bazı kurallara göre tanımlanabileceğini kanıtlamışlardır. Yalnız Yenidilbilgiciler bu başarılarına karşın dili mekanik bir biçimde incelemişler, dili konuşan insanı, bir otomat durumuna sokmuşlardır.
Yenidilbilgiciler’in 19. yy dilbilim araştırmaları içinde önemli bir okul oluşturdukları kabul edilir. Amerikan Dilbilim Okulu’nun kurucularından L. Bloomfield, Leipzig’te bir ara Brugmann’ın öğrencisi olmuş, Amerikan yerli dillerim incelerken Yenidilbilgiciler’in yaklaşımından çok yararlanmıştır. Brugmann’ın, arkadaşı Berthold Delbrück ile birlikte yazdığı ve ilk baskısı 1886’da çıkan ünlü Grundriss der vergleichenden Grammatik der indogermanisehen Sprachen (“Hint-Avrupa Dilleri Karşılaştırmalı Dil-bilgisinin Ana Çizgileri”) adlı yapıtı uzun bir süre geçerliliğini korumuş, ancak bugün yerim gene Yenı-dilbilgici bir disiplin içinde yetişmiş olan Fransız dilbilimci Antoine Meillet’nin 1922 tarihli Introducti-on â l’etude comparative des langues indo-europeen-nes (“Hint-Avrupa Dillerinin Karşılaştırmalı incelenmesine Giriş”) adlı yapıtına bırakmıştır.
Yararlanılan kaynaklar: Türk ve Dünya ünlüleri Ansiklopedisi, cilt 21.